İnsanlar, gelecekteki gelirlerinden borçlanarak yaşıyor

Maaşı ile ay sonunu getiremeyenler kredi kartlarına yüklenmeye başladı. Kart borcuna uygulanan gecikme faizindeki yüksek artışa dikkat çeken uzmanlar, bir süre sonra borçların döndürülemeyeceğine ve hacizlerin patlayacağına dikkat çekiyor.

Seçim sonrası yeniden şekillenen ekonomi yönetimi, kontrolden çıkan enflasyonu dizginlemek için öncelikle hızlı bir şekilde faizi yükseltmeye girişti. Merkez Bankası, seçim öncesi yüzde 8,5 olan politika faizini ekim itibariyle yüzde 35'e yükseltti. Politika faizindeki artışla birlikte, aylık kredi ve kredi kartı faizleri de yüzde 1,6 seviyelerinden yüz 3,66'ya çıktı. Faizdeki yaklaşık 2,5 katlık artış, kart borcunun ancak asgarisini ödeyebilenlerin sırtındaki faiz yükünü de katladı. Uzmanlar, birden fazla kartla borçlarını döndürenler için bu durumun yüksek faiz nedeniyle bir süre sonra sürdürülemez olacağı ve icralık olanların sayısında patlama yaşanacağı uyarısında bulunuyor.

Ancak, faizlerdeki yükselişe rağmen, çaresizlikten dolayı kredi kartı harcamaları da artmaya devam ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) verilerine göre, haziranda 793 milyar 773 milyon lira olan kredi kartı harcamaları, eylülde 975 milyar 811 milyar liraya ulaştı. Bu dönemdeki artış oranı yüzde 22,9 oldu.

Taksitsiz kredi kartı kullanımı eylülde bir önceki aya göre yüzde 35,7 artarak 547,3 milyar TL’ye ulaştı. Taksitli harcamalar ise yüzde 15.11 artarak 428,5 milyar TL oldu.

İktisatçı Dr. Erkin Başer, Merkez Bankası’nın politika faizlerini artırmasıyla diğer tüm faizlerin buna paralel artış gösterdiğini belirterek, bu durumun yatırım yapmayı güçleştirdiğini ve tüketicilerin borçlarının artmasına sebep olduğunu söyledi.

Öte yandan alım gücü düşse de, enflasyonun artacağı beklentisi ile tüketim devam ediyor. Başer, bu durumu tüketicilerin ileride daha pahalı olacak ürünleri almaya yönelttiğini vurgulayarak, "Her tüketim gayreti enflasyonu arttırmaya devam eder" değerlendirmesinde bulundu.

Artan faizlere rağmen kredi kartı kullanımındaki artışın bir diğer nedeni ise mevcut ekonomi politikaları. Başer, ekonomi yönetiminin tüketimin azalmasını ve ekonominin yavaşlamasını istediğini belirterek, “İşçiler düşük gelirlere sahip. Asgari ücret bir çırpıda bitiyor ve insanlar gelecekteki gelirlerinden borçlanıyorlar, bunun en tipik örneği kredi kartı harcamaları ve taksitli harcamaları” dedi.

Prof. Dr. Şenol Babuşçu ise artan faizlere rağmen kredi kartı kullanımının azalmamasını, alım gücünün düşmesinin bir sonucu olarak yorumladı. Babuşçu, “Aldıkları gelir temel ihtiyaçlarını karşılamadığı için yurttaşlar kredi katlarına yükleniyor. Burada faiz düşünülmüyor, temel ihtiyaçları karşılamak ön planda” dedi.

Babuşçu, faizlere rağmen kredi kartı kullanımının ancak bir süreliğine sürdürülebilir olduğunu belirterek, bu süreçte tüketicilerin gecikme faizi yükü altında ezileceği görüşünde.

TÜİK’in açıkladığı verilerin yüzde 65’lerde olduğunu ancak tüketicinin hissettiği enflasyonun yüzde 140’lara dayandığını vurgulayan Babuşçu, maaşlara TÜİK verilerine göre zam yapıldığına dikkat çekti. Babuşçu, “Yurttaşlar aradaki enflasyon farkını kredi kartları ile kapatmak zorunda kalıyorlar” tespitinde bulundu.

Eriyen ücretlere ve artan faizler karşısında tüketiciler farklı stratejiler geliştirerek hayatta kalmaya çalışıyor. Emekli maaşıyla geçinen Ayşe, artan yük karşısında kredi kartını kenara koyanlar arasında. Ayşe, “Nakit param varsa alabildiğim kadarını alıyorum ama artık kredi kartı kullanmıyorum çünkü ödeyememekten korkuyorum. Bir evim var ona da haciz gelirse ne yapacağım? Ev kiraları da almış başını gidiyor” sözleriyle durumunu özetledi.

Asgari ücret sınırında maaş alan Fehim ise kredi kartına devam edenlerden. Fehim, “Maaşım yatar yatmaz kredi borçlarına kredi kartları borçlarını ödüyorum. Üç tane kredi kartım var ama hepsi de patlamış durumda, asgari tutarlarını ödeyerek bir şekilde idare ediyoruz. Maaşlı çalışansanız yetemiyorsunuz. Çoğu şeyi bu enflasyon ortamında mecburen pahalanmasın diye önceden alıyoruz ama bu da çözüm olmuyor” ifadeleriyle içinde bulunduğu açmazı aktardı.

Umut ise artan faizlere rağmen hala kredi kartı kullandığını ifade ederek, “Çünkü TL çok hızlı değer kaybediyor. Bugün harcadığın ile üç ay sonra harcayacağın aynı olmadığı için faiz gözüme gelmiyor” dedi