Ranta para var, tarıma para yok

AKP’nin politika tercihi nedeniyle bu yıl tüketici enflasyon oranlarını etkileyen en önemli faktör olan tarıma sadece 150-160 milyar TL kaynak ayrıldı. Buna karşın iktidarın “icadı” kur korumalı mevduat (KKM) için kamunun kasasından çıkan para 500 milyar TL’yi aşacak.

Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre 2023 yılı bütçesinde tarıma ayrılan kaynak 142.9 milyar liraydı. Tarımsal destek programları için 54 milyar lira kaynak ayrılmıştı. Temmuzdaki ek bütçeyle Tarım ve Orman Bakanlığı’na da 7.8 milyar TL kaynak ayrıldı. Özel bütçeli kurumlar arasında yer alan DSİ’ye ise 11.4 milyar lira ek bütçe sağlandı. 2024 yılı bütçesinde de tarıma ayrılan kaynak artırıldı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, bütçe sunumunda bu rakamı 384 milyar lira olarak duyurdu. 

Ancak tarıma bu yıl ve gelecek yıl için ayrılan kaynak, iktidarın “icadı” olan kur korumalı mevduat (KKM) hesaplarının kamuya maliyetine yaklaşamadı bile. Sadece Ocak-Temmuz 2023’te KKM’ler için bütçeden 59.4 milyar TL ödeme yapıldı. Geçen yıl bütçeden yapılan ödemelerin toplamı ise 92.5 milyar TL idi. Böylece KKM’ler için uygulanmaya başlandığı dönemden itibaren sadece bütçeden toplam 152 milyar TL ödeme oldu. 

Şirketler için KKM’lerde kurumlar vergisi istisnası uygulanıyor. KKM’ler nedeniyle şimdiye kadar vazgeçilen ve 2024’te de vazgeçilecek vergilerin toplamı 113 milyar liraya ulaşıyor. Bütçeden yapılan ödemeler ile vazgeçilen ve vazgeçilecek vergilerin toplamı ise 265 milyar lirayı buluyor. Merkez Bankası’ndan KKM’ler için bu yılın ilk 6 ayı sonuna kadar yapılan ödemelerin toplamı 160 milyar TL oldu. Bütün bunlar bir araya getirildiğinde KKM’lerin kamuya yükü en az 425 milyar lirayı buluyor. KKM’ler için Merkez Bankası’ndan bu yılın ikinci yarısında ne kadar ödeme yapıldığı ise bilinmiyor. Bu da eklendiğinde toplam yük 500 milyar liraya yaklaşıyor. Gelecek yıl tarıma ayrılan kaynak 384 milyar TL olacak. Buna karşın KKM’lerin kamuya yükü ise 500 milyar lirayı da aşacak.