Aktif/pasif oranı düşüş göstermeye devam ediyor

EYT düzenlemesiyle artan emekli sayısı sistemin dengelerini sarsarken bazı illerde emekli geliri alanların sayısı çalışan sayısını geçti.

Türkiye’de sigortalı çalışan sayısındaki artışa rağmen aktif/pasif oranı düşüş göstermeye devam ediyor. Yıl başına kıyasla 58 ilde bu oran geriledi. Aktif/pasif dengesi, emekli aylığı alan kişi sayısına karşılık çalışanların dosya sayısına göre hesaplanıyor.

Ekonomim'in derlediği SGK verilerine göre aktif/pasif dengesinde haziran itibarıyla 1,63’e düşüş yaşandı. 2023 yılının başında bu oran 1,6 seviyesindeydi. Dosya sayısının dışında kişi bazında bakıldığında da benzer bir tablo mevcut. 2023 sonunda 1 emekli-gelir alan kişiye karşılık 1,58 çalışan bulunurken, Haziran sonunda bu oran 1,55’e geriledi.

Geçmiş yıllara bakıldığında 2009-2017 arasında kısmi bir düşüşe rağmen aktif/pasif oranı iyileşme göstermişti. 2022’de ise 1 emekliye karşılık 2,1 çalışan bulunuyordu. Ancak 2023 ve 2024 yıllarında EYT düzenlemesiyle emekli sayısı hızla artınca, bu oran tekrar 1,63’e geriledi. EYT öncesine kıyasla, aktif/pasif dengesinde 0,5 puanlık bir düşüş gerçekleşti.

Aktif/pasif dengesindeki bozulma iller bazında incelendiğinde, yıl başından bu yana 58 ilde bu oranın gerilediği tespit edildi. İstihdamın yoğun olduğu İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Gaziantep, Adana gibi illerde de düşüş yaşandı. SGK verilerine göre bu illerde oran 0,01 ile 0,28 puan arasında bozuldu. Ancak turizm yoğun iller Aydın, Antalya, Muğla ve deprem bölgesindeki Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Hatay gibi illerde iyileşme görüldü. 

2024 Haziran ayı itibarıyla Türkiye’de 6 ilde emekli-gelir alan kişi sayısının çalışan sayısını geçtiği ortaya çıktı. Bu iller Balıkesir, Çorum, Giresun, Sinop, Zonguldak ve Bartın olarak sıralandı. Bu durum, sosyal güvenlik sisteminin gelecekteki sürdürülebilirliği açısından riskli bir tablo ortaya koyuyor.

Uzmanlar yüksek enflasyon nedeniyle bu yıl emekli olacaklara daha yüksek aylık bağlanacak olmasının başvurularda artışa neden olduğunu belirtiyor. Çalışan sayısına oranla emekli aylığı alanların artması sosyal güvenlik sisteminin gelecekte daha fazla zorlanabileceğine işaret ediyor. 2030’lu yıllardan itibaren Türkiye’nin genç nüfus avantajını kaybetmesiyle birlikte bu dengenin daha da bozulması bekleniyor.