Piramit Şeması...

Sanal piramitlerin genellikle çizili veya akıllarda yer etmiş bir yerleşim şeması oluyor. Aile piramitlerinde organizasyon şeması soy ağacı adıyla biliniyor.
Bazen bir kuruluş dalgalı sularda yolculuk eden bir gemiye benzetilir. Bir geminin yerleşim planında kullanılabilecek alanın kamaralar, kaptan köşkü, ön güverte, arka güverte, üst katlar, alt katlar, makine dairesi, ambar, mutfak, yemek, oyun, eğlence, konferans salonları, kütüphane ve diğer işlevsel alanlara bölündüğü, bunların arasındaki irtibatı sağlayan koridorlar, kapılar, bölmeler olduğu kolayca görünür. Benzer bir - işlevlere ayırma ve birleştirme – sanal piramitlerde kutularla işaretleniyor ve ortaya çıkan kutulardan müteşekkil şekil organizasyon şeması adıyla biliniyor.
Organizasyon şeması kısaca kimin, nerede, hangi katta, hangi mevki, hangi unvanla oturduğunu, hangi köşeyi kaptığını gösteren bir yerleşim planı.

Çizildiğinde birçok faydası olduğu ifade edilir –
Kalın ve görkemli bir çerçeve içinde duvara asıldığı zaman güzel durur, dekoratiftir ve kuruluşa dışarıdan bakanlara ciddi, değişik bir hava verir... Arada bir, bazı ayrışıkların gözüne yerini hatırlatmak için sokulabilir... Haddini aşan azgınlara “Senden büyüğü var, haddini bil” demek için kullanılır... Bir çalışana özgün bir fikri benimsetmesi için aşması gereken kat ve katmanları gösterir... Kutu kapmaca oyununda göz dikilecek kutuları kolayca bulmaya yarar...

Duvarın başka bir yerine asılması zorunlu kılınan vergi levhası kadar sahidir... Üst kat ve katmandaki kişilerin kasılmasına vesile teşkil eder... Eğer şemayı kurcalayıp değiştirmezlerse, çalışan kariyer yolunda tırmanacağı yolların haritasını çıkarabilir... Kutuların ebadı ve irtifası o kutudaki kişinin resmi önemini gösterir... Kimin hangi unvanlı kovukta (kutucukta) yuvalandığını gösterir... Re organizasyon çalışmalarında ilk bakılan, kurcalanan, tıraşlanan, kırpılan şeydir.... Tersine çevirip (baş aşağı asılarak) müşteri sanki en üsteymiş herkes ona hizmet ediyormuş izlenimi yaratılarak, müşteri avutma aracı olarak ta kullanılabilir.

Organizasyon şeması çok şey gösterdiği halde bazı şeyleri maalesef göstermiyor –
Kutucuklarda mukim kişinin karakteri, eğitim düzeyi, tuttuğu takım, yeme alışkanlıklarını... Ona bağlı astlarının özelliklerini.. Kutuda tutunmak için gerekli sayılan yaş ve tecrübesini... Bildiği ve ustalaştığı bilgisayar oyunlarını... Sosyal ortamda takıldığı iş arkadaşlarını... Aile yaşantısını... Hoşlandıkları ve hoşnut olmadıklarını... Favori İnternet sitelerini... Sabıka kaydını, Müdavimi olduğu bar, lokanta ve yazlık eğlence mekânlarını, tercih ettiği tatil yörelerini... Kutudaki kişinin gayri resmi önemini... Odasındaki pencerelerin yeri ve sayısını...

Birçok patron kuruluşunda organizasyon şeması çizilmez ama şemanın sanal görüntüsü tüm kafalara sabit mürekkeple kazınır. Organizasyon şeması çizmekten kaçınma kuruluşlara çok modern bir esnek görüntü verir. Organizasyon şeması üç nedenle itici bulunur -

Hak iddia ederler! — Özellikle patron piramitlerinde ileride hak doğurur tehlikesi nedeni ile çalışanlara herhangi bir unvan verilmek istemez. Bunun sonucunda da doğal olarak organizasyon şeması oluşamaz. Ancak böyle şemasız bir kuruluş içinde beklenenin aksine herhangi bir sorun yaşanmaz. Çin ordusunda rütbe işareti kullanılmadığı halde herkes rütbeliyi nasıl tanıyorsa, sanal patron piramidinde de rütbeliyi tanıma işlevi hürmetkâr bir ambiyans içinde başarı ile sürdürülür.

Unvan kıttır! — Bazen de unvan vermek istenir ama bir türlü üstündekini, yanındakini, astını, velhasıl herkesi memnun edecek çapta uygun unvan bulunamaz. Unvan öyle olmalıdır ki ne uzun, ne kısa olmalı, ne patronu ne de çalışanı rahatsız etmeli, ne de dış müşteriye yanlış bir izlenim vermelidir. Unvan sıkışıklığı yaşayan bizim sanal piramitlerde dünyada literatüre girecek kadar önemli bir unvan keşfedilmiştir. Bu unvan eşi bulunmaz meşhur “sorumlu” unvanıdır. Pazarlama sorumlusu, ambar sorumlusu, gişe sorumlusu, yemekhane sorumlusu, güvenlik sorumlusu, servis sorumlusu gibi. Yetkiye gelince sorumlunun yetkiye ihtiyacı yoktur zira tek ilahi yetkili merci açık farkla tanımlanmıştır - patron. Yüksek emirler harfi harfine uygulandığı takdirde sorumlu unvanı taşımak sırta sözde yüklenen bir sorumluluk yükünü taşımak dışında hiçbir sorun çıkarmaz.

Çıkmazsa ne olur? — Arada bir de “Çalışanlar kutularından çıkmazlarsa halimiz nice olur!” endişesi ile çalışanlar kutulara konmaz. Bazı hallerde kutuya koymak kaçınılmaz bir zorunluluk olunca o kutulardaki iş tanımının altına “Verilen diğer işleri yapar,” gibi derin anlamlı bir cümle ilave edilerek sorun kısa yoldan çözülür. Böylece kutusundan çıkmamaya yelteneceklere karşı çok ciddi bir tedbir alınır. Ancak bu durum öte yandan iş tanımının laf olsun diye yapıldığı izlenimi verebilir. Verilen diğer işleri de yapacaksa o zaman niçin uzun uzadı iş tanımı yapılır kimse bilmez.