Sanat

Sanat ne zaman güzel olur, ne zaman çizgiden uzaklaşır diye hep kendime sormuşumdur. Sanatın dalları arasında bir genelleme yapılabilir mi? Bence yapılması gerekir. Hani çizgi sanatı icra eden büyük usta Bedri Koraman’ın çizgi ile anlattığı konuları, sözle mizahta anlatılsa aynı etkiyi yaratır mı? Bu da başka bir yön olsa gerek.

Yazı yazmak, resim yapmak , heykel yapmak, tiyatro sahnesinde sanat icra etmek, hepsinin sanatın çeşitli dallarında topluma bir bilgi, ders veya mesaj iletmek için yapıldığına inanırım. Bedri Koraman’ın külliyatının başında şu cümleler bulunur: “Demokratik rejimlerde siyasal mizahın sahip olduğu yer, bir gelişmişlik göstergesidir.” Devamında ise, ‘’Demokraside bireylerin siyasal ilgiye sahip olmaları, sistemin sağlıklı işlemesi açısından zorunludur. Öte yandan, bireylerin kuru akılla yürütülen siyasete ilgi duymaları da, onu uğraş olarak benimsemeleri de mümkün değildir” denilmektedir.

Aslında mizah, ciddiyetsizlik anlamına gelmez, bilakis gülümseyen, keyifli bir zekanın işaretidir. Mizah zekanın dirliğidir ve bu nedenle daima eleştirel bir ağırlığa sahiptir. Aslında mizahın konusu ve hedefi olanlar için, mizahı değerlendirmesi ve taraf için çok yararlı olduğuna inanırım. Düşünen insanlar için demokrasi ile yönetilen ülkelerde iktidar icraat yapar, muhalefet ise eleştiri safhasında yer alır, sanatçı ise bunlardan sebeplenir ve kendisine işleyecek konu edinir.

Yargıtay 4 Hukuk Dairesi, bir karikatür ile eleştiride tazminat davasını reddedip, gerekçe olarak şu cümleleri vermiştir: Karikatür çizilerek yapılan siyasi eleştirileri basın özgürlüğü ve düşünceyi açıklama özgürlüğüne aykırı olduğu ileri sürülemez, Siyasi karikatürler, siyasetçiler için rahatsızlık yaratsa da , okuyucuların olayları daha net biçimde anlama ve kavramalarında etkili olur , denilmektedir.
Çizilerek yapılan eleştirideki temanın sözlü olarak bir sanatçı tarafından dile getirilmesini sindirmemek doğrudur. Oysa karikatürize edilen konuya hiçbir şekilde ceza verilmemesi gerekir.

Siz karikatüre ceza vermeye başladığınız an, karikatür yapılamaz. Çünkü suçlanan şey, karikatürün tanımı olur. Karikatür eleştirmek için, alay etmek için, hatta hakaret etmek için yapılır. Karikatür mesleğini icra eden sanatçıya, topluma çarpık gelen konuları malzeme olarak verirseniz, eleştiriye de tahammül etmenizin şart olduğuna inanırım. Bu döngü bir yerde demokrasinin vazgeçilmez çarkının şartlarındandır. Bu bütün sanatçılar için geçerlidir, ancak siyaset yapanların önünde eğilip yerleri öpenler ve eteklerini tutan sanatçılar için doğru olmayabilir.

Toplumu mizahı ile güldüren ve gülerken düşündüren usta sanatçıların yaptıkları eleştiri mizahından ders alınması gerekirken, yargı yolu ile ifadeye çağırılmasının bence bu ustalara gözdağı vermekten ziyade, topluma gözdağı vermek hedefinin yattığını düşünürüm diye bir sözüm geldi söyledim hem nalına hem mıhına.