Kim bu lider?

Lider, nasıl bir insandır?  Birkaç deneme yapıyorum...

Lider, güzel konuşan, özgüveni fazla, canlı, hırslı ve popüler kişidir. 

Lider, zeki, inançlı, hızlı karar veren, ısrarcı, sorumluluk sahibi insandır.

Lider, vizyon sahibi, sosyal, bilgili, iyimser, duygularının kontrol eden insandır.

Araştırmalar bu kanımızda çoğu zaman yanılmadığımızı gösteriyor. Liderlerin, zekâ seviyelerinin, duygusal dengelerinin, karizmalarının, insan ilişki kurma becerilerinin izleyicilere göre daha güçlü olduğu bundan elli altmış yıl kadar önce bulunmuş[i].

Ancak çok sayıda lider vasfını bünyesine taşıyanların her durumda başarılı oldukları söylenemiyor.  Zaten liderliğin doğuştan geldiği kabul edilirse bu özellikleri taşıyan dışındakilerin lider olması mümkün olmazdı. Durumun böyle olmadığı bir gerçek.

Ona başkan derler!

Adamın biri evcil hayvan satan bir dükkâna girer, etrafa bakarken gözüne üç papağan ilişir. “Bunların özellikleri nedir?” diye sorar.

Dükkân sahibi cevaplar - “Sağda duran üç dil konuşur, solda duran da beş dil konuşur.”

Adam meraklanır - “Bu ortadaki ne yapar?” 

Dükkân sahibi - “Vallahi bildiğim kadarıyla onun hiç bir marifeti yok ama en pahalısı o.”

Adam sorgular – “Nasıl olur?“

Dükkân sahibi sakin bir ifade ile soruyu cevaplar - “Öbür ikisi var ya, buna başkan diye hitap der.”

Liderlik özenilen, kendine yakıştırılan, kısaca çok konuşulan ama çok azı yapılan bir iş.

Sahi, liderlik nedir?

Yemeğe tat veren sos... Omuzlarda taşınmak... Sabah erken kalkıp ihtilal yapmak... El etek öptürmek... Ego tatmini... Hatırlanmak... İtiraz edeni ihraç hakkı... İnsanları peşinden sürüklemek... Lokomotiflik... Başı çekmek...

Yerin göre hepsi doğru ama liderliğe bir çevrim mantığı içinde bakarak biraz daha farklı şeyler söylemek mümkün. 1896 yılına kadar Library of Congress’de liderlik üzerine yazılmış bir tane bile kitap yok iken şimdi her köşe başı kitapçısında bulabileceğiniz kadar çok şey yazılmış durumda. Her kalite bilgesi mönüsünde liderlik mutlaka başköşede yer alıyor. Her gün liderlik konusunda dünyanın dört bucağında yüzlerce seminer düzenleniyor. Yani malzeme sıkıntımız yok. 

Liderlik karmaşık, çok boyutlu, çevrim özellikleri taşıyan, yara bandı - çabuk çaresi olmayan, tek başına ortak kişisel özelliklerle açıklanamayan bir olgu. Liderlik denince çoğunlukla akla parti lideri, ülke lideri veya bunlarla özdeşleşmiş bazı isimler geliyor.

“Liderler, büyük adamdır!” sözcükleri büyük bir yanılgıyı gösteriyor. Liderler büyük adamda olabilir, küçük adamda. Büyüklük ve küçüklük ölçüsüne göre yapılan liderlik yani sonuç değişecek midir?

Kim daha büyüktür? Mahatma Ghandi mi? General DeGaulle mü? Güney Afrikalı Mandela mı? Bir savaşta 200 askerin tuzağa düşerek boşuna ölmesini bir manevra ile önleyen bir teğmen mi, yoksa çalıştığı otelde çıkan yangında çalmayan alarmı çalıştırıp 200 kişinin hayatını kurtaran bir otel rehberi mi? Geleceği belli olan felakete karşı tedbir almaya çalışan öngörülü kişi mi yoksa felaket geldikten sonra ortaya çıkıp çare ve tedavi öneren ihmalkâr kişi mi?

Bir aslanın idaresindeki koyunlar ordusu, bir koyun idaresindeki aslanlar ordusunu mağlup eder. Arap özdeyişi