Cadde İsimleri

Dünyadaki bir çok şehirlerin yollarının isimleri vardır. Bu isimlerin herkesin anlayabileceği, telaffuz edebileceği isimler olmasına da dikkat edilir.

Dünyanın büyük şehirleri genelde kendi ülkelerinin tanınmış, toplumda temayüz etmiş şahsiyetlerini isimlerini kullanırlar. Mesela Londra gibi büyük mega kentte sayısız cadde ve sokaklar bulunur. Bu caddelerin isimlerine genelde kraliyet ailesinden alıntı yaparlar. Great George Street  gibi isimler kullanılmaktadır. Aynı isimde ise Great George Road adı da kullanılır. Birisi cadde olarak anlaşılır, diğeri ise sokak olarak tanımlanır. Ancak adres olarak bu sokak isimlerinin şehrin hangi bölgesinde olduğunu belirten bazı harf kodları da kullanılır. Bu şehirlerde çalışan taksi şoförleri bu adresleri ezbere bilirler ve sizi en kısa yoldan istediğiniz adrese ulaştırırlar. Hatta taksi şoförü olmak için sınava girişte, şehrin bütün yollarını ezbere bildiklerini kanıtlamaları gerekmektedir.   

Şimdi artık yol bulma, her takside bulunan bilgisayar programı yardımı ile GPS kullanılarak yapılmakta. Ancak yine de taksi şoförleri şehir bilgileri sınavından geçmektedir. 

Dünyanın bir başka büyük şehrinde ise bu işaretlemeye bir başka çözüm bulduklarını görmekteyiz. New York şehrinde ise ana caddeler ve sokaklar numaralar ile belirlenir. 42 Avenue, olarak 42’nci caddeyi belirler. Bir de bu rakamın başına W veya E  konulur. Bu, o caddenin kentin batısında mı, yoksa doğusunda mı olduğu anlaşılır. E 42 Street  denildiği zaman Doğu 42’nci sokak olarak anlaşılır. Bu şehirde de bilhassa taksi hizmeti verecek insanlar, şehir bilgileri konusunda sınava girerler. Sadece oto kullanma ehliyeti, taksi kullanmaya yetmemekte. Şehrin bütün bilgilerine sahip olmaları gerekmektedir. Hani Sea World  akvaryumuna gitmek istediğinizde, yerin ismini söylemeniz yetmektedir. 

Amerika’nın bir diğer büyük şehrinde, Chicago’da  cadde ve sokak isimlerinin rakam olarak yapılmadığını görmekteyiz. Bazı cadde isimleri Amerika tarihine iz bırakan isimlerden oluşur. Bazı caddelerde Kızılderili kabile şeflerinin isimleri de kullanılmıştır. En önemlisi sokaklar ve caddelerin coğrafi yönle tarif edilmesi büyük kolaylık sağlamaktadır. N Lake Street veya E Monroe Street gibi yönü ile Doğu Monroe veya Kuzey Lake sokağı olarak tanımlanır. 

Türkiye’de ise şehirlerde sokaklara isim verme uygulamalarının çok karmaşık olduğuna inanmaktayım. Bir sistem üzerine kurulmuş olmadığından, her yeni belediye başkanı kendi döneminde bazı yol isimlerini, başka isimlerle değiştirir. Bu nedenle bildiğiniz caddenin ismi, bir bakarsınız değişmiş. Hatta rakamla verilen sokak numaralarının bile zamanla değiştirildiğine şahit olursunuz. Ankara’da Bahçelievler semtinde yıllarca bildiğiniz 34 sokak, bir bakmışsınız 53’ncü  sokak olarak dönüşüme uğramış. Ankara’da Çankaya ‘da bir başka isimle bilinen caddenin adı bir gün bir bakmışsınız Rabindranath Tagore Caddesi oluvermiş. Hani taksiye binseniz caddenin ismini telaffuz etmekte zorlanırsınız. Hatta taksi şoförlerinin ülkemde şehir bilgileri konusunda sınava tabi tutulmadıklarından, böyle bir isimde bir yerin varlığından bile haberdar olmadığına inanırım.  Çankaya’da 216’ncı sokak olarak bildiğiniz sokağın, bir gün bakarsınız Lajos Kossuth Caddesi adını almış olduğunu tabeladan anlarsınız. 

Dünyanın başka büyük şehirlerinde böyle sıklıkla isim değiştirilen caddelerin var olmadığına inanmaktayım. Yıllardır Türkiye tarihi ile bütünleşmiş Sivas’taki İstiklal Caddesi’nin isminin değiştirilmesi için yapılan girişimlerin var olduğu bilinmekte. Yerine ikame edilmesi istenilen isim ise Muhammed Mursi.

Madımak Oteli yakılması olayını toplum hala hatırlamakta. Hepinizin aklına geldiğine eminim, Sivas ile ne alakası var Mısır’lı Muhammed Mursi’nin ve de isminin başına şehit kelimesi neden eklenmekte, diye bir sözüm geldi söyledim hem nalına hem mıhına.