Kantaron yağı yaptım

Bu sene hava soğuk, yağmurlu ve hatta karlı gittiği için, tüm yabani bitkiler de çiçeklerini açmakta geç kaldılar. Ülkemizde 70 çeşidi bulunan kantaron da bunlardan bunlardan birisi... Kantaronla tanışmam 7-8 öncesine dayanır. Önceleri alıyordum. Sonra, baktım ki bizim sitenin orta alanında var, kendim yapmaya başladım. Sitenin orta alanı, bu sene bayram nedeniyle biçilip temizlenince bizim henüz çiçek açmamış kantaronlar da maalesef çim biçme aletinin keskin bıçaklarına kurban oldular.

Ben çoğu sabah doğada yürüyorum. Bu mevsim pek şenlik oluyor etraf. Bir tarafta sarıya dönmek üzere büyüyen buğday ve arpa başakları, diğer taraftan envai tür papatyalar... Sarı çiçek açan 12 farklı tür yabani bitki saydım dün. Ancak, yanyana görünce ayırtedebiliyorum onları. Baktım aralarında bir tane de kantaron var. Öyle sevindim ki... aradığımı bulmanın heyecanı içerisinde geçtiğim yerlere çok daha dikkatli baktım ve 5 eve yetecek kantaron topladım tarlalardan. Kantaronun özelliğinden olsa gerek, hepsi bir arada durmuyor, yani öbek öbek değil yetişme şekli. Halbuki diğer çiçekli bitkilerin hepsi yanyana... Papatya toplamaya kalksanız bir anda 100-150 papatya toplarsınız aynı yerden. Kantaron öyle değil. Sadece bir kök ve dalları var, o kadar... O nedenle çok vakit harcamanız gerekiyor toplarken.

Kantaron, nasıl zeytinyağına basılıp, faydalı bir iksir haline gelir? Bu konuda epeyi kitap karıştırdım ve çiçekli dallarının olduğu gibi zeytinyağı içerisine konması gerektiğine karar verdim. Çiğdem Karal bana, “Kantaron yağını içmek isterseniz, kantaron çiçeklerini ve dallarını mutlaka sterlize etmeniz gerekir” demişti. Çiğdem, çiçeklerin üzerine alkol püskürtüp, kuruttuktan sonra zeytinyağı ile buluşturuyordu. Dilek Tecirli-Neşeli Mutfak’ın sahibi-ise, kantaronu yıkayıp, suyunu uçurduktan sonra zeytinyağı ile buluşturuyordu. Dilek, “Ben, kantaron yağını içiyorum, o nedenle yağı hazırlarken sterilizasyona çok dikkat ediyorum. Kullandığım kavanozlar da mutlaka steril edilmiş oluyor” dedi. Musa Dağdeviren’le de konuştum. Musa, kendi çiftliğinden topladığı kantaronları bahsettiğim temizlikte hazırlayıp, zeytinyağına koyduktan sonra, 5 gün güneşte bekletiyor. Musa, kantaronun kırmızı renginin ancak güneş ışınlarıyla zeytinyağına nüfus ettiğini özellikle vurguladı. Sonra karanlık bir yerde bekletiyor kantaronu. Ben de geçen senelerde yaparken, kantaronun zeytinyağı ile buluştuktan sonra güneş altında geçirdiği birkaç günden sonra kırmızıya dönüştüğünü gözlemiştim. Yine Turhan Baytop, “Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi” isimli kitabında, 15 gün çalkalanarak güneşte  bekletilmesini öğüt vermiş,  Sanırım ben Baytop’u izleyeceğim, eğer güneş bulabilirsem tabii!

Kır çiçekleri

Kantaron, bizzat gözlediğim kadarıyla yanık için evde mutlaka bulundurulması gereken bir iksir. Eğer, dediğim şartlarda temiz hazırlanmışsa yaralara da iyi geliyor. Gerçekten çeşitli nedenlerle elimde oluşturduğum ufak yaralanmalarda önce tendürdiyot sürüp sonra kantaronla devam ediyorum. Yüzünüze güneş lekeleri için sürebilirsiniz, ama iltihaplanmış sivilce ve yaralar için sürmeyin. Oğlumun bu konuda kötü bir tecrübesi olmuş, doktor olan kuzenim çok kızmıştı bize.

zeytinyağında bekletilen kantaron

Arsuz bölgesinde çıkan püren balını pek severiz. Meğer o da kantaronun bir türü imiş.Türkçe Bitki Adları Sözlüğü’nde Turhan Baytop, epey bilgi verdikten sonra Kırmızı Kantaron’un hayvanlar için zehirli olduğunu yazmış. Pek beğendiğim, hatta hayran olduğum “Resimli Çokdilli Bitki Adları Sözlüğü”nde Armenag K. Bedevian, Kantaronu Kantaryon olarak isimlendiriyor. Kitap, 1936 yılında Kahire’de yayınlanmış. Demek ki eski ismi Kantaryon’du...