6 ŞUBAT 2023 PAZARTESİ GÜNÜ DE BİZİM KIRMIZI PAZARTESİMİZ MİYDİ?

Size bugün Nobel edebiyat ödüllü, Kolombiyalı ünlü yazar Gabriel Garcia Marquez'in “Kırmızı Pazartesi” romanından bahsetmek istiyorum.

Kapadokya Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan çok değerli hocam Dr. Ali Yüce’nin, bana,  depremin hemen arkasından “ Kırmızı Pazartesi kitabını okudun mu bilmiyorum, ama bu kitabın okunması için bir yazın çıkarsa çok sevinirim. Hatta kitabı okumak isteyip bulamayanlara ben kitabı armağan ederim” demesi üzerine beynimde bir şimşek çaktı. Hocam “İşleneceğini herkesin bildiği bir cinayetin öyküsü”nü bana, her zamanki gibi müthiş bir diplomasiyle hatırlatırken, cinayet gibi bu depremin sonuçlarını yeniden, akıllıca ve tarafsızca sorgulamamızı istiyordu. Latin Amerika’da Gabo adıyla bilinen ünlü yazar, bu romanında işleneceğini herkesin bildiği, engel olmak için kimsenin bir şey yapmadığı bir cinayeti anlatıyor ve özellikle vicdani ve ahlaki sorumluluk kavramlarına dikkat çekiyordu çünkü...

Şimdi gelelim kitaba: Gabo; Kırmızı Pazartesi romanında, çocukluğunda Kolombiya'nın kuzeyindeki Sucre kentinde 1951’de yaşanan gerçek bir olaya dayanan kurgusal hikayeyi anlatmaktadır.

Özetle kurgu şöyledir :

Kitabın ana karakteri yakışıklı ve varlıklı Santiago Nasar, Pablo ve Pedro Vicario isimli ikiz kardeşler tarafından göz göre göre öldürülmüştür. Olaylar, Santiago'nun bir dostunun ağzından bize anlatılır. Kitap, Angela Vicario ve Bayardo San Roman'ın düğünüyle başlar. Bölgeye henüz taşınan damadımız, her konuda derin bilgiye sahip, mesleğinin ne olduğu bilinmeyen gizemli bir adamdır. Ancak çok zengindir. Bir meyhanede sarhoşken, yoldan geçtiğini gördüğü Angela Vicario ile evlenmeye karar verir ve ailesiyle anlaşır, onları razı eder. Görkemli bir düğün töreniyle başlayan evlilikleri sadece birkaç saat sürer, çünkü Angela bakire değildir. Damat, gelini baba evine götürür, kardeşleri çok hiddetlenir. Angela’nın “Santiago Nasar”ın bunu yaptığını söylemesi, ancak hiçbir ayrıntı vermemesine rağmen, kardeşler kasap bıçaklarıyla Santiago’nun peşine düşerler.
Kardeşler, karşılaştıkları herkese Santiago'yu öldüreceklerini söylerler. Çünkü her ne kadar şereflerini kurtarmak için onu öldürmek zorunda olsalar bile, vicdanen de Santiago'yu öldürmek istememektedirler. Birileri onlara mani olsun isterler. Ancak Santiago'yu öldüreceklerini Santiago dışında herkes öğrenmiş olsa bile hiç kimse onu uyarmaz.
Romandaki bir dizi olaydan sonra, neticede kardeşler Santiago’yu defalarca bıçaklayarak öldürürler. Kitabın devamını merak eden okuyucularımız, umarım keyifle okurlar.

Kırmızı Pazartesi, bir cinayetin vahşetini gözler önüne seren bir roman ancak bazı sıra dışı özellikleri var: Okuyucu, kitabın ilk cümlesinden itibaren cinayetin işleneceğini biliyor, dolayısıyla ortada çözülmemiş bir cinayet yok. Bu müthiş romanda Gabo, bize cinayeti daha ilk cümlede duyuruyor, bize artık sadece bunun nasıl olacağıyla ilgili detayları okumak kalıyor.

Yaşadığımız deprem felaketiyle ne çok örtüşen yanları var değil mi?
Biz de hatalı yapılara verilen imar aflarıyla, yanlış yerlere kurulan binalarla bir cinayet yaşanacağını çok iyi biliyoruz. Sadece tarihi belli değil. Biz de aynı romandaki köy halkı gibi engel olmak için hiçbir şey yapmıyoruz. Aynı Nasar gibi birilerinin kurban seçileceğini, Vicario Kardeşlerin bu cinayeti işleyeceğini biliyor, ama kılımızı bile kıpırdatmıyoruz. Aynı köy halkı gibi, tek bir kelime etmiyor, görmezden geliyor ve bunun ahlaki bir çöküş olduğunu kabul etmiyoruz.

Romanda Peder Amador, cinayeti önleyememesinin bahanesi olarak piskoposun kasabaya gelişini gösteriyor. Vicario kardeşler Santiago’yu öldürdükten sonra bir kiliseye sığındıklarında, rahip onların, cinayeti bir şeref meselesi yüzünden işlendikleri için, Tanrı’nın gözünde bağışlandıklarını söylüyor… Aynı bizdeki bazı yetkililerin bahanelere ve kadere sığınmaları gibi. Santiago’nun cesedine yapılan özensiz otopsi sonunda iç organlar çöpe atılıyor. Aynı bizde depremden sonra enkazın özensizce yok edilmeye çalışılması gibi…

Son olarak, ikisinin de bir pazartesi olması da ilahi bir işaret mi acaba, ne dersiniz?