Eğitim, vasıf, iş yükü, kıdem, iş kolu fark etmeksizin ücretli kesimin tümünde alım gücü geriliyor
Türkiye’de eğitim, kıdem, vasıf gibi farklar maaşlara yansımamaya başladı. Beyaz yakalılar da artık yoksullaşan emekçiler sınıfının bir parçası. Çare örgütlenmede.
Türkiye’de 2021’den bu yana derinleşen ekonomik krizle birlikte iş gücü piyasasında eğitim, vasıf, iş yükü, kıdem, iş kolu fark etmeksizin ücretli kesimin tümünde alım gücü geriliyor. Gerek iktidar, gerekse şirketlerin ücret politikalarında öncelik verdiği şey, çalışanların kaybını telafi etmek değil. Türkiye'nin çeşitli sanayi noktalarında 3 bine yakın işçi, yoksulluk ücretlerine grev yaparak karşı çıkıyor. Ancak tüm ücretlilerin örgütlenmesini zorunlu kılan bu tabloda, keskin bir ayrışma kendini gösteriyor: Örgütlü mücadelede mavi yakalı işçiler öne çıkıyor. 'Beyaz yakalı' olarak tabir edilen işçilerin yoğunlukta olduğu iş kollarına bakıldığında, banka-finans alanı hariç, ortalama örgütlenme oranı yüzde 10'un üzerine çıkmıyor.
Özel sektördeki beyaz yakalıların durumunu ve örgütlenmeye bakışlarını uzmanlara sorduk.
Beyaz yakalıların ücret üstünlüğünü kaybetmekle ilgili tepkisi, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ndeki grev sürecinde oldukça dikkat çekti. Sosyal medyada gözlemlenen öfkeye ilişkin, sosyolog Hakan Koçak, "İşçi sınıfının farklı kesimleri her dönem karşı karşıya getirilmiştir, bu temel bir stratejidir. Mücadelenin en önemli ve zor kısmı, sınıfın bütünlüğünü sağlamak. Ücretli kesimin avantaj sağlaması, kendi içindeki bölünmeyi aşmasıyla mümkün olabilir" ifadelerini kullandı.
Çalışma Ekonomisti Prof. Dr. Aziz Çelik, beyaz yakalıda örgütlenme bilincinin zayıf olmasının temelinde neoliberal fikirlerin olduğunu belirtti. Bireyciliğin esas meseleyi görmeyi engellediğini vurgulayan Çelik, "Mesele bölüşüm ilişkilerinin kötü olması. Anlaşılmayan şey şu: Düşük maaşların sebebi sendikalı ya da ücretleri daha yüksek olan işçiler değil. Mesele bölüşüm ilişkilerinin kötü olması. Bu tutumun aslı sebebi 12 Eylül sonrası yaratılan ve ANAP ve AKP döneminde güçlenen 'gemisini kurtaran kaptan' ideolojisidir" dedi. Mavi yakalı-beyaz yakalı ayrımının önemsiz olduğunu söyleyen Çelik, beyaz yakalılarda sendikalaşma oranının çok düşük olduğuna dikkat çekerek "Kendine beyaz yaka diyenler de yeni proleterlerdir. Tek farkları giysileri ve diplomaları. Hatta mavi yakalılarda sendikalaşma daha yüksek olduğu için çoğu beyaz yakalının durumu daha kötü " ifadelerini kullandı.
İstanPol Araştırma Yönetim Kurulu Üyesi ve Sciences Po Paris'te Siyaset Bilimci Alphan Telek ise, ülke yöneticileri ve patronlar hariç herkesin büyük bir güvencesizleşmenin içinden geçtiğini belirtti. Yüksek öğrenimli kişilerin iş piyasası içerisindeki avantajlarını kaybettiğine dikkat çeken Telek, bunu, Türkiye'nin teknolojiye yeterince yatırım yapmamasıyla; üniversitelilere ve yüksek yetenek işlere ihtiyacın azalmasıyla açıkladı. Telek, grev ve eylemler üzerinden yaşanan tartışmaya "Bir toplumsal ahlak aşınması var. Herkes birbirini suçluyor ve kimse birbirinin iyiliğini istemez hale getirildi. Prekaryalaşma kaynaklı hınç ve öfke, toplumun her kademesinde var. Siyasetçiler ise bu öfkeyi sorunun kaynağına yönlendirmiyor" eleştirisini yöneltti ve beyaz yakalılara ilişkin şu tespitleri paylaştı: "Beyaz yakalılar yaptıkları eğitim yatırımından dolayı özel olduklarını düşünüyorlar. Kendi geleceklerine ve statülerine çok büyük inançları var. Bu inanç ile birlikte üzerlerindeki şirket kontrolü onların sokağa çıkmasını ya da örgütlenmesini engelliyor. Kızgınlar ama yeterince değil" cumhuriyet
RSS