Sabah, Hevsel Bahçeleri direnişine katılanlarla görüştü
Hevsel, toplumsal ve ekolojik bir direniştir
Hevsel(Efsel)Bahçeleri’nde yapılan ağaç kıyımı,üniversite öğrencilerinin öncülüğünde başlayan direnişin sonucunda durdu.Ancak direniş henüz bitmedi. Arkadaşlarımız Esra Aydın ve Nazım Bakır, Diyarbakır’a giderek, direnişe aktif olarak katılan üniversite öğrencileri Beşir Duman ve Sevim Sarıyıldız’lagörüştü, direnişi ve bundan sonra ne olacağını ve nasıl değerlendirdiklerini konuştu.
Dicle Vadisi’nin Diyarbakır için önemine vurgu yaparak, oksijen ve geçim kaynağı olduğunu söyleyen Dicle Üniversite Öğrencisi Beşir Duman, “Hevsel’in oluşum süreci binlerce yıla dayanır. DicleVadisi’nde verimli toprağa sahip ve bu nedenle tarım yapılıyor. Yani vadi bir geçim kaynağı.Ayrıca Diyarbakır karpuzu da en iyi burada yetişiyor. Ama günümüzde Hevsel bahçeleri bir ortak değer.Hevsel direnişi işte bu nokta da başladı, doğaya sahip çıkmak” diye konuştu.
Beşir Duman, Dicle Vadisi’nde yapılan doğa katliamını, “Hevsel katliamı, TOKİ’ye rezerve alanı oluşturmak için yapıldı. Bunun dışında Kırklar Dağı’nın işgali, Dicle Vadisi’nde yapılan kum ocakları, tuğla fabrikaları ve en sonunda neredeyse bir ormanı yok edecek kadar ağaç kesimi söz konusu” şeklinde açıkladı.
Duman,Hevsel direnişinin devam ettiğini şöyle açıkladı: “Hevsel direnişi ağaç kesimi olarak başladı.Ama direniş bitmedi hala devam ediyor.Bizler kesin bir sonuç alamadan bu direnişi sonlandırmayacağız. Bu sadece Hevsel için değil Kırklar Dağı kum ocakları ve HES’leriçinde devam edilecek bir mücadeleolacaktır. Yani şuanki mücadelenin daha geniş katılımlı ve kararlı olacağı kesin.”
“Hevseldirenişi bitmedi takip ediliyor” derken, eğer direniş başlarsa daha güçlü, kitlesel ve karlı olacağını söyleyen Duman sözlerine şöyle devam etti: “Hevsel ilk kıvılcımını yaptı. Direniş amacına ulaştı, ağaç kesimi durduruldu ve halk bilinçlendi. Hevselkıyımı tekrar başlarsa sistemden ziyade bütün zihniyete karşı direnecektir. Amacımız sadece Hevsel’deki doğa katliamını durdurmak değil, dünyanın her yerinde yapılan doğa katliamına karşı durmaktır.”
Dicle Üniversite Öğrencisi Sevim Sarıyıldız,Hevsel direnişinin geç başladığından yakındı ve yaklaşık 7 bin ağaç kesildikten sonra direnişin başlamasını şu sözlerle ifade etti: “Ağaçlar önce kampüste kesilmeye başlandı, daha sonra Hevsel bahçelerine inildi. Bu süre sonucunda öğrenci arkadaşlar direniş göstererek protesto etti. Hevsel bence bir sonuca varmadı, Kırklar Dağı kum ocakları ve HES’ler hala devam ediyorken bir sonuca vardığınısöyleyemeyiz. Hevsel’e siyasi olarak bakmamak gerekir. Hevsel toplumsal ve ekolojik bir direniştir. Ekolojik yaşam mücadelesi ve yaşam mücadelesi her yerde yapılır.”
Sarıyıldız, “Hevsel’e sadece bir ağaç kesimi olarak bakmamak gerekir. Vadide HES’ler ve Kırklar Dağı sıkıntısı var. Kırklar Dağı’na yedi- sekiz bina dikildi. O binaların yıkılması zor gibi gözüküyor. Kırklar Dağı, Diyarbakırlılar için çok ciddi bir sıkıntı, Kırklar dağı’na değinilmesi gerekiyor. Binalar yükseldikçe insanlar fark etti, bu da sorunun çözülmesini zorlaştırdı. Çünkü orada çok büyük bir rant var. Bu süreçte Hevsel direnişi Kırklar dağı’nın genişlemesini engelledi.Ama gönül isterdi ki bu sorunu tamimiyle çözülmesi” diye konuştu.
Sarıyıldız, “Hevsel direnişi geç başlayan bir direniş olmasına rağmen güçlü bir direnişti. Hevsel direnişinin tekrar başlaması söz konusu olursa, daha iyi ve güçlü olacağına inanıyorum” dedi.Esra Aydın-Nazım Bakır
Bu bölüm çerçeve veya renkli zemin içinde olacak
Hevsel (Efsel) Bahçeleri
Tam 8 bin yıldan beri bölgenin tahıl deposu olarak insanlığa bereket sunan Hevsel Bahçeleri için, “Aden Bahçesi” deniliyor. Üç kutsal dinde, Hz. Adem’in cennetten atıldığı Aden Bahçesi’nin Dicle ve Fırat arasındaki bölge olarak tanımlanması Hevsel’e dinsel açıdan da bir anlam yüklüyor.
HevselBahçeleri, DiclenehriiletarihiAmedSurlarıarasinda 8000 yıldanberitarımınyapıldığıyaklasık 250 hektarlıkverimlibiraraziolup, 2014'te DünyaMiraslarılistesinegirmesiiçinUNESCO'yamüracaatedildi.
Birçokefsaneyekonuolmuşmekânlarındanbiriolan“EsfelBahçeleri”, kimikaynaklarakutsallıkatfedilen, birmuammaolarakönümüzdeduranyemyeşillikleriyleşehrinsembollerindenbiriolagelmiş.Şiirde, edebiyattaveanlatımdaEsfelBahçeleriönemlibiryeredinmiştir.
Dicle’ninasırlardanasırlaraçağıldayansesineşahitolmuş, savaşlaratanıklıketmişbumekândaeksikolmayanbahçelerüzerinesessanatkârlarınınsöylediğibirçokesermevcut, şairlerindizelerindesaklıolanhatıralar var.
KırklarTepesiileeşlikedenEsfel, yaşantınınanamerkezindeyeralır.hükümdarlarınavlandığı, sultanlarıngezindiği, beylerinyaptırdığıkonaklardanseyrinedoyumolmayangüzellikleresahiptir.Aşıklarınmanilerdüzdüğü, işlemelimendillerikoyunlarındançıkardığı, hasretinşarkılara, gazellerekarıştığı, MardinKapı’danYeniKapı’yakadarDiyarbekirKalesi’ndeninsangönlünühüzünden, gamdanalıkoyantabiîgüzelliklerinolduğualandır.
Diyarbakır’dabubahçelerinkutsallıkatfedilendünyadaki Aden cennetinebenzetildiğineişaretedenMusevîveİsevîkaynaklaradayanankimiyazarlar, işi o denliilerigötürmektemahîrkiHazretiAdemileHazretiHavva’nındünyada ilk buluştuklarıyerolarakişareteder, EsfelBahçeleri’ne.
EsfelBahçeleri’ninisimkaynağıolarakşöylebirgörüşilerisürülür: Nusaybin’denİranîgüçlerinönündenkaçıpşehresığınan kırk bin olarakifadeedileninsanınşehrealınmayıp, buradaiskânazorunlututulmasısözkonusudur. Arapdilinde “Esfel”, horgörülen, alçaltılanmanadadır.Bundandolayıburayayerleştirilenhalka “Esfel” denilmiştir.Halkınşehrealınmayışıberaberindegeçiminzorluklarıkendileriniekmeye-biçmeyeyöneltmişvetarımaendekslenenhayatberaberindebahçeleriortayaçıkartmıştır:”
DicleNehri, HevselBahçeleri, OngözlüveyaMervaniKöprüsüveKırklarDağıbirbirlerinitamamlayandörtlü… Dördü de tarih, dördü de birerefsane…GeçitvermeyenDicleNehri’nintekgeçişyolu, ArapŞiilerinordusununşehregirmesiniengellemekiçin Roma-Bizanslılartarafındanyıktırılan, Mervaniler’in onardığıtarihiOngözlüKöprü, bağrındakiliseveziyareti barındıranvebazılarınagöreşeklengemiyebenzediğiiçin NuhunGemisi’ninbulunduğuyerolarak da ifadeedilenKırklarDağı, CennetBahçeleriileözdeşleştirilenHevselBahçeleriveKutsalDicle…Adına türküler, maniler, şiirlerdizilendörtlü…
Bazıkaynaklardaasıladı ‘EfselBahçeleri’ olarak da geçenHevselBahçeleriUNESCO'yaadaygösterildi.Diyarbakır’ınsebzedeposuolarakbilinentümşehrinsebzevemeyveihtiyacınıkarşılayanHevselBahçelerikültüreldünyamızda da önemlibirönemesahiptir.ŞöylekiHevselBahçeleriEvliyaÇelebi, Şemsedin Sami, MehmedUzunveYaşar Kemal gibibirçokedebiyatçınıneserlerinekonuolmuştur. Ayrıca 180’denfazlakuştürüneevsahipliğiyapmasınedeniyle de Doğu’nunManyas’ıolarakkabulediliyor. (Vikipedia,
Hevsel, toplumsal ve ekolojik bir direniştir
Hevsel(Efsel)Bahçeleri’nde yapılan ağaç kıyımı,üniversite öğrencilerinin öncülüğünde başlayan direnişin sonucunda durdu.Ancak direniş henüz bitmedi. Arkadaşlarımız Esra Aydın ve Nazım Bakır, Diyarbakır’a giderek, direnişe aktif olarak katılan üniversite öğrencileri Beşir Duman ve Sevim Sarıyıldız’lagörüştü, direnişi ve bundan sonra ne olacağını ve nasıl değerlendirdiklerini konuştu.
Dicle Vadisi’nin Diyarbakır için önemine vurgu yaparak, oksijen ve geçim kaynağı olduğunu söyleyen Dicle Üniversite Öğrencisi Beşir Duman, “Hevsel’in oluşum süreci binlerce yıla dayanır. DicleVadisi’nde verimli toprağa sahip ve bu nedenle tarım yapılıyor. Yani vadi bir geçim kaynağı.Ayrıca Diyarbakır karpuzu da en iyi burada yetişiyor. Ama günümüzde Hevsel bahçeleri bir ortak değer.Hevsel direnişi işte bu nokta da başladı, doğaya sahip çıkmak” diye konuştu.
Beşir Duman, Dicle Vadisi’nde yapılan doğa katliamını, “Hevsel katliamı, TOKİ’ye rezerve alanı oluşturmak için yapıldı. Bunun dışında Kırklar Dağı’nın işgali, Dicle Vadisi’nde yapılan kum ocakları, tuğla fabrikaları ve en sonunda neredeyse bir ormanı yok edecek kadar ağaç kesimi söz konusu” şeklinde açıkladı.
Duman,Hevsel direnişinin devam ettiğini şöyle açıkladı: “Hevsel direnişi ağaç kesimi olarak başladı.Ama direniş bitmedi hala devam ediyor.Bizler kesin bir sonuç alamadan bu direnişi sonlandırmayacağız. Bu sadece Hevsel için değil Kırklar Dağı kum ocakları ve HES’leriçinde devam edilecek bir mücadeleolacaktır. Yani şuanki mücadelenin daha geniş katılımlı ve kararlı olacağı kesin.”
“Hevseldirenişi bitmedi takip ediliyor” derken, eğer direniş başlarsa daha güçlü, kitlesel ve karlı olacağını söyleyen Duman sözlerine şöyle devam etti: “Hevsel ilk kıvılcımını yaptı. Direniş amacına ulaştı, ağaç kesimi durduruldu ve halk bilinçlendi. Hevselkıyımı tekrar başlarsa sistemden ziyade bütün zihniyete karşı direnecektir. Amacımız sadece Hevsel’deki doğa katliamını durdurmak değil, dünyanın her yerinde yapılan doğa katliamına karşı durmaktır.”
Dicle Üniversite Öğrencisi Sevim Sarıyıldız,Hevsel direnişinin geç başladığından yakındı ve yaklaşık 7 bin ağaç kesildikten sonra direnişin başlamasını şu sözlerle ifade etti: “Ağaçlar önce kampüste kesilmeye başlandı, daha sonra Hevsel bahçelerine inildi. Bu süre sonucunda öğrenci arkadaşlar direniş göstererek protesto etti. Hevsel bence bir sonuca varmadı, Kırklar Dağı kum ocakları ve HES’ler hala devam ediyorken bir sonuca vardığınısöyleyemeyiz. Hevsel’e siyasi olarak bakmamak gerekir. Hevsel toplumsal ve ekolojik bir direniştir. Ekolojik yaşam mücadelesi ve yaşam mücadelesi her yerde yapılır.”
Sarıyıldız, “Hevsel’e sadece bir ağaç kesimi olarak bakmamak gerekir. Vadide HES’ler ve Kırklar Dağı sıkıntısı var. Kırklar Dağı’na yedi- sekiz bina dikildi. O binaların yıkılması zor gibi gözüküyor. Kırklar Dağı, Diyarbakırlılar için çok ciddi bir sıkıntı, Kırklar dağı’na değinilmesi gerekiyor. Binalar yükseldikçe insanlar fark etti, bu da sorunun çözülmesini zorlaştırdı. Çünkü orada çok büyük bir rant var. Bu süreçte Hevsel direnişi Kırklar dağı’nın genişlemesini engelledi.Ama gönül isterdi ki bu sorunu tamimiyle çözülmesi” diye konuştu.
Sarıyıldız, “Hevsel direnişi geç başlayan bir direniş olmasına rağmen güçlü bir direnişti. Hevsel direnişinin tekrar başlaması söz konusu olursa, daha iyi ve güçlü olacağına inanıyorum” dedi.Esra Aydın-Nazım Bakır
Bu bölüm çerçeve veya renkli zemin içinde olacak
Hevsel (Efsel) Bahçeleri
Tam 8 bin yıldan beri bölgenin tahıl deposu olarak insanlığa bereket sunan Hevsel Bahçeleri için, “Aden Bahçesi” deniliyor. Üç kutsal dinde, Hz. Adem’in cennetten atıldığı Aden Bahçesi’nin Dicle ve Fırat arasındaki bölge olarak tanımlanması Hevsel’e dinsel açıdan da bir anlam yüklüyor.
HevselBahçeleri, DiclenehriiletarihiAmedSurlarıarasinda 8000 yıldanberitarımınyapıldığıyaklasık 250 hektarlıkverimlibiraraziolup, 2014'te DünyaMiraslarılistesinegirmesiiçinUNESCO'yamüracaatedildi.
Birçokefsaneyekonuolmuşmekânlarındanbiriolan“EsfelBahçeleri”, kimikaynaklarakutsallıkatfedilen, birmuammaolarakönümüzdeduranyemyeşillikleriyleşehrinsembollerindenbiriolagelmiş.Şiirde, edebiyattaveanlatımdaEsfelBahçeleriönemlibiryeredinmiştir.
Dicle’ninasırlardanasırlaraçağıldayansesineşahitolmuş, savaşlaratanıklıketmişbumekândaeksikolmayanbahçelerüzerinesessanatkârlarınınsöylediğibirçokesermevcut, şairlerindizelerindesaklıolanhatıralar var.
KırklarTepesiileeşlikedenEsfel, yaşantınınanamerkezindeyeralır.hükümdarlarınavlandığı, sultanlarıngezindiği, beylerinyaptırdığıkonaklardanseyrinedoyumolmayangüzellikleresahiptir.Aşıklarınmanilerdüzdüğü, işlemelimendillerikoyunlarındançıkardığı, hasretinşarkılara, gazellerekarıştığı, MardinKapı’danYeniKapı’yakadarDiyarbekirKalesi’ndeninsangönlünühüzünden, gamdanalıkoyantabiîgüzelliklerinolduğualandır.
Diyarbakır’dabubahçelerinkutsallıkatfedilendünyadaki Aden cennetinebenzetildiğineişaretedenMusevîveİsevîkaynaklaradayanankimiyazarlar, işi o denliilerigötürmektemahîrkiHazretiAdemileHazretiHavva’nındünyada ilk buluştuklarıyerolarakişareteder, EsfelBahçeleri’ne.
EsfelBahçeleri’ninisimkaynağıolarakşöylebirgörüşilerisürülür: Nusaybin’denİranîgüçlerinönündenkaçıpşehresığınan kırk bin olarakifadeedileninsanınşehrealınmayıp, buradaiskânazorunlututulmasısözkonusudur. Arapdilinde “Esfel”, horgörülen, alçaltılanmanadadır.Bundandolayıburayayerleştirilenhalka “Esfel” denilmiştir.Halkınşehrealınmayışıberaberindegeçiminzorluklarıkendileriniekmeye-biçmeyeyöneltmişvetarımaendekslenenhayatberaberindebahçeleriortayaçıkartmıştır:”
DicleNehri, HevselBahçeleri, OngözlüveyaMervaniKöprüsüveKırklarDağıbirbirlerinitamamlayandörtlü… Dördü de tarih, dördü de birerefsane…GeçitvermeyenDicleNehri’nintekgeçişyolu, ArapŞiilerinordusununşehregirmesiniengellemekiçin Roma-Bizanslılartarafındanyıktırılan, Mervaniler’in onardığıtarihiOngözlüKöprü, bağrındakiliseveziyareti barındıranvebazılarınagöreşeklengemiyebenzediğiiçin NuhunGemisi’ninbulunduğuyerolarak da ifadeedilenKırklarDağı, CennetBahçeleriileözdeşleştirilenHevselBahçeleriveKutsalDicle…Adına türküler, maniler, şiirlerdizilendörtlü…
Bazıkaynaklardaasıladı ‘EfselBahçeleri’ olarak da geçenHevselBahçeleriUNESCO'yaadaygösterildi.Diyarbakır’ınsebzedeposuolarakbilinentümşehrinsebzevemeyveihtiyacınıkarşılayanHevselBahçelerikültüreldünyamızda da önemlibirönemesahiptir.ŞöylekiHevselBahçeleriEvliyaÇelebi, Şemsedin Sami, MehmedUzunveYaşar Kemal gibibirçokedebiyatçınıneserlerinekonuolmuştur. Ayrıca 180’denfazlakuştürüneevsahipliğiyapmasınedeniyle de Doğu’nunManyas’ıolarakkabulediliyor. (Vikipedia,
RSS