Sarı Kart 

Birkaç sene evvel gazete patronum, rahmetle andığım Aykut Tuzcu’ya, “Meslekte 10 seneyi geçtim, ama hala elimde bir belge yok” demiştim. Hemen bana bir sarı basın kartı çıkartarak göndermişti. Çok sevinmiştim. Yazı yazmaktan çok mutlu olmaktayım. Düşüncelerimi kağıda dökmek başka bir zevk. Yaşadığımız bu ülkeye gazete, 1800 yıllarında, Avrupa’da matbaanın bulunmasından çok sonra Osmanlı tarafından İstanbul’a getirtilmiş. Bazı kaynaklara göre matbaanın bulunuşu MS.593 senelerine rastlar. Çin’de basit baskılarla, kalın kağıtların üzerine tek tek elle baskı yapılması ile başladığı kabul edilir. Çocukluğumuzda yatılı okulda lastik harflerimiz vardı. Dizgi yapar, kağıt veya bez üzerine baskı yaptığımızı hatırlarım. 

Matbaa Avrupa’da Johann Gutenberg tarafından 1439’da bulunması, Rönesans değişim dönemi içinde mütalaa edilir. Dini kitap olan İncil’in topluma yayılmasını sağlamak amacı ile yola çıkılmış, daha sonra her konuda yayın için kullanılmaya başlanmış. Osmanlı devleti matbaaya bu icattan tam 200 sene sonra, 1639’da kavuşmuş, ancak hazin bir hikayesi vardır. IV. Murat’ın emri ile Bünyamin Efendi Hollanda’dan ağaç matbaa makinalarını 1000 altına satın alıp, gemi ile gelirken, IV. Murat ölür, Sultan İbrahim tahta çıkar. Ancak sarayda çıkarılan kuliste, halkın aydınlatılmasının, iyi netice vermeyeceği üzerine yapılan propaganda ile Sultan İbrahim matbaadan korkar. Yapılan izaha ikna olur ve matbaa makinaları eritilmek için haddehaneye gönderilir.  Matbaa makinaların sonu burada bitmez. 

Aradan yine 80 sene geçtikten sonra, Macar asıllı İbrahim Müteferrika, matbaa konusunda girişimlerini Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’ya anlatır, dini kitaplar basmamak kaydıyla 1719’da kurulmasına izin alır. 16 Kânun-i evvel 1727’de ‘Vankulu Lügatı’ olarak ilk baskısını yapar. Daha sonraları Osmanlı Sarayı matbaa konusunda toplumun okuma ve öğrenmesinden tedirgin olduğundan, gazete ve dergi çıkarılması engellenir. Zaman içinde Takvim-i Veka-i adlı bir nevi günlük olayların kayda alındığı, devlet tarafından çıkarılan gazete yayınlanmaya, Cemaziyelevvel 1831’de başlanır. Yani 1 Kasım 1831’de. 

Yazı yazmak, topluma doğruları aktarmak, fikir ve düşüncelerine inanılan muharrirlerin yazılarını aktarmak için gazete çıkartmak, her dönemde insanların üzerinde düşünceleri olduğuna inanmaktayım. Padişah yönetiminde hür düşünce ve fikirlerin inkıtaa uğramadan, doğruları toplumun bilgisine sunmanın, çok cesaret istediğini düşünürüm. İşte bu düşünce içinde 1860’da  Agah Efendi ve Şinasi, çıkardıkları Tercüman-ı Ahval gazetesi ile topluma bir çok konuda, doğru bilgiler aktarmaya çalıştılar. Ahmet Vefik Paşa ve Ziya Paşa gibi güçlü kalemlerin yazıları bu gazetede yayınlanmaya başladı.

1866 senesinde Ziya Paşa’nın Tercüman-ı Ahval  gazetesinde, Osmanlı Devleti’nin eğitim sistemi ile ilgili sert eleştiri yazısı, gazetenin süresiz kapatılmasına neden olmuştur.  

Gazeteci olarak hayran olduğum iki karakter vardır. Biri Selanik’te 1888’de doğmuş, esas ismi Osman Nevrez olan Hasan Tahsin, İzmir işgal edildiğinde, düşmana karşı direnişte, ilk kurşunu sıkan yürekli bir gazeteci. Diğeri ise yazılarını ve kitaplarını okuduğum, 1889 Istanbul doğumlu Şeyh-ül Muharririn olarak andığımız Burhan Felek. İstanbul’da, Cumhuriyet gazetesinde tanıma fırsatı bulduğumdan, kendimi çok şanslı addederim.  

Sarı Basın kartı sahibi olan bu değerlerin seviyesine gelmenin hiçte kolay olmadığına inanırım. Mühim olan konu sarı karta sahip olmak değil, o kartın hakkını vermektir.

Neden gazetede çalışan muharrir ve yazarların kimlik kartları sarı renklidir? Yeşil veya kırmızı değil de neden sarı olur bu kartlar? 1889 yılında Newyork’da yayınlanan gazetede Fenton Outcault tarafından yaratılan The Yellow Kid çizgi karakteri, mizahla eleştiriyi kullanarak toplumu düşünmeye yönlendirir. Bu nedenle gazeteci kimliğinin rengi sarı olarak tespit edilmiştir. Bizim ülkemizde ise gazetede yazı yazmak cesaret istemektedir. Tıpkı, Sultan II. Abdülhamid döneminde, 1880’de kurulan hafiye teşkilatı ile yapılan baskınlarla, halkın sindirilmeye çalışılması gibi. İdareyi eleştiren yazarların sürgüne gönderildiği o dönemde olduğu gibi, bugün de eleştiriye tahammül etmeyen yönetimin, gazeteci yazarlara çektirdiği eziyeti hatırlamaktayım, diye bir sözüm geldi söyledim, hem nalına hem mıhına.