Marko PAŞA

Kendime bazen kızarım, bu konuyu neden düşünmedim daha evvel diye. Kısa araştırma ile bulunacak birçok veri internette var. Sorun Google amcaya, versin cevabı. Aklıma takılmıştı 1868 senesinde birkaç doktorun bir araya gelip kurduğu bir cemiyet vardı. ‘Mecruhin ve Marda-yı Askeriye-yi İmdat ve Muavenat Cemiyeti’. Bu cemiyet 11 Haziran 1868 yılında kurulmuş. Türkçesi, ‘’Yaralı ve hasta askerlere yardım cemiyeti’’ anlamına gelmekteydi. Uluslararası Kızıl Haç örgütünün işleyiş prensipleri ile aynı paralellik arz ettiği için, bu Cemiyetin adı 1877 Osmanlı Hilali Ahmer Cemiyeti olarak değişikliğe uğramıştır.

Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyet’inde değişen birçok kurumla birlikte Hilal-i Ahmer Cemiyeti de değişerek Türkiye Hilal-i Ahmer Cemiyeti adını almıştır. Daha sonra 1953 yılında Türkiye Kızılay Cemiyeti adını aldı. Kızılay adını da Ata rahmetli koymuştu. Kuruluş gayesi içinde ana prensip İnsanlık, ayırım gözetmemek, tarafsızlık, bağımsızlık, hayır kurumu niteliği, birlik ve evrensellik olarak belirlenmişti. Kuruluş statüsünde 2.inci maddede nelerle meşgul olacağı belirlenmiş:

1. İnsancıl Olmak, savaş alanındaki yaralılara ayrım gözetmeksizin yardım etme düşüncesinden doğan Kızılay, her nerede olursa olsun, insan ıstırabını ulusal ve uluslararası kapasitesi dahilinde önlemek ve dindirmek için gayret sarf eder.
2. Ayırım gözetmemek: Kızılay, milliyet, ırk, dini inanç, sınıf ve siyasi düşünce farkı gözetmez.
3. Tarafsızlık: Kızılay herkesin güvenini kazanmak amacıyla, düşmanlıklara taraf olmaz. Hiçbir zaman din, ırk, siyasi ve ideolojik nitelikteki ihtilaflara girmez.
4. Bağımsızlık: Türk Kızılay’ı bağımsız bir kurumdur. Kızılay, insancıl faaliyetlerinde kamu otoritelerinin yardımcısı olarak, Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından usulüne uygun olarak yürürlüğe konulmuş uluslararası sözleşmeler ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti kanunlarına tabi olup, bu çerçevede Uluslararası Kızılay-Kızılhaç Hareketi Temel İlkelerine uygun hareket etme özerkliğine sahiptir.
5. Hayır Kurumu Niteliği: Kızılay hizmetlerinde hiçbir şekilde çıkar gözetmeyen, gönüllü bir yardım kurumudur.
6. Birlik: Türkiye’de ‘Türk Kızılay Derneği’, ’Türk Kızılayı’ ve ‘Kızılay’ adı altında tek bir dernek kurulabilir. Bu dernek herkese açıktır. İnsani faaliyetlerini mevzuatın öngördüğü ulusal ve uluslararası alanda yürütür.
7. Evrensellik: Diğer ülke ulusal dernekleri ile eşit statü.

Bu ilkelerin dışında Kızılay, önemli prensipleri de olan bir kurum olarak temayüz etmiştir. Kızılay’ın eski bazı başkanlarını yakın tanırım. Ne kadar saygın kişilikleri vardı bu başkanların. Dr. Kemal Demir, uzun dönem Kızılay’ın başkanlığını yapmıştı. 2 kızı ve bir de oğlu vardı. Üniversite yıllarımda Dr.Kemal Bey’in her üç çocuğuna da fen derslerine yardımcı olmak adına özel ders verirdim. Bir başka başkan Dr. Ertan Gönen, hem mesleğinde başarılı, hem de Kızılay başkanlığında kuruma çok katkıları olmuştur.

Kurumun kuruluşunda büyük emekleri olan Dr. Marko Paşa, Dr. Abdullah Bey,  Kırımlı Aziz Bey, Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa ilk kurucularıdır. Bu cemiyeti, o tarihte, ne kadar büyük zorluklarla kurduklarını düşünmekteyim. Kuruluştan sonra simgesel bir isim olur Dr. Marko Paşa. Osmanlı’da Dr. Marko Paşa ismi önemli bir yer tutar. Kimin başı derde düşse gidip derdini Dr. Marko Paşa’ya anlatırmış. Dr. Marko Paşa da herkesin derdine çare bulurmuş. Bu nedenle çözümü olmayan her problem için ‘Git derdini Marko Paşa’ya anlat‘ deyimi halk arasında yaygınlaşmış.

Almanya şansölyesi Dr. Angela Merkel, veda ziyareti adına Cumhur’un daveti ile Türkiye’ye geldi ve Huber Köşkü’nde toplandılar. İktidarı bırakan bir Başbakanla gerçekleşen nezaket ziyaretinin hiçbir bağlayıcı kıymeti harbiyesi olmayacağını bilmeyen yoktur. Bu görüşmeden sonra mikrofon karşısında geçen komik cümleleri hatırlatmak isterim:

Merkel: Koalisyon ortaklarımla çalışmaktan mutlu olmadığım anlaşılmasın. Alman hükümetlerinin özelliği budur, koalisyon bizim yapımıza uygundur. Bir Başkanlık sistemi uygulamak istemiyoruz.

Erdoğan: Sayın Şansölye ama zaman zaman hep şikayetlerinizi bana aktardınız.

Merkel: Doğrudur, hayat böyle, fakat buna rağmen hayat güzel.

Ülkesini 16 yılda yüzde 30 zenginleştiren Şansölye’nin mikrofonların önünde söylediği bu ilk 3 cümle ders niteliğinde. Cevap olarak söylenen cümle ise bana rahmetli Dr. Marko Paşa’yı hatırlatmakta, ancak kelin merhemi olsa kendi başına sürer, diye bir sözüm geldi söyledim hem nalına hem mıhına.