TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK PEYNİR MÜZESİ : ZAVOT EKO MÜZE

Kars’a gitmeden önce yaptığımız okumalarda hemen herkes Kars gravyer peynirinin üretildiği köydeki peynir müzesinin görülmesi gerektiğini anlatıyordu. Kars merkezini gezdikten sonra müzeyi görmek istedik. Yol arkadaşımla birlikte ülkemizin ilk ve tek peynir müzesini görmek için yola çıktık. Yola çıktığımız şoför o yöreyi iyi bilen biri ve müzenin de güzel olduğunu anlattı. Müzeyi görmek için oldukça heyecanlı idik.
Boğatepe Köyü, Kars’a 50 km uzaklıkta ve 2344 metre yükseklikteki yaylada yer almaktadır. Köy, Anadolu’da herhangi bir köy gibi görünmektedir. Boğatepe Köyü, Kars – Göle yolunda ve yol kenarında bulunmaktadır.
Boğatepe Köyü’nün eski adı Zavot Köyü’dür. Zavot, Rusça’da “fabrika, atölye” anlamına gelmektedir.
Eskiden Zavot Köyü’nde 14, Kars’ta 20 çeşit peynir varken bugün kaşar, çeçil ve gravyer bulunmaktadır.
Yöre insanı unutulan peynirleri hatırlamak ve var olan peynir çeşitlerini yaşatmak için 2012’de Zavot Eko Müzesi’ni açmış olduğunu okumuştuk.
Müze, köy camisinin karşısındadır. Köye vardığımızda müze kapalıydı. Yakındaki bakkala durumu anlattığımızda anahtarın kendisinde olduğunu ve müzeyi ziyaretimize açabileceğini söyledi. Sevindik ve hep beraber müzeye doğru yürüdük. Müzenin giriş yeri oldukça pis ve kötü durumda. Kapı görünür bir yerde değil. Kapının üstünde herhangi bir tabela ya da levha bulunmamaktadır. Kapıdan içeri girdiğimizde bina zeminin bir kısmını su basmış olduğunu ve çevrede fare ölüleri olduğunu gördük. Kapıyı bize açan bakkal gördüğümüz manzaranın çok kötü olduğunu belirtmemize rağmen herhangi bir tepki vermedi ve bizi binada bırakıp gitti.
Müze köyün girişinde, iki katlı bir binadan oluşmaktadır. Alt kat birbirine geçmeli iki odadan meydana gelmektedir. Alt katta peynirin yöreye nasıl geldiğini, üretiminde kullanılan malzemeler ve peynire emek veren insanlardan söz edilmektedir. Ayrıca, köyün içinde bulunduğu yayla ve çevresindeki doğal ortamında yetişen yaklaşık 100 çeşit bitkinin, çiçeğin ve şifalı otun tanıtıldığı olukça büyük bir pano da bulunmaktadır. Üst kat ise boş durumdadır.
Dünyanın ikinci ülkemizde ilk ve tek peynir müzesi Kars Boğatepe Köyü’nde ziyaretçilerini beklemekte demeyi çok isterdim. Gerek ulusal basında gerekse müzenin internet sitesi ve gezi sayfalarındaki olumlu görüşlere rağmen gördüğümüz manzara berbattı.
Kars gravyer peynirin doğduğu topraklarda daha güzel bir manzara ile karşılaşmak isterdim. Bu topraklarda iyi ve güzel umutlarla başlayan birçok çalışmanın bir süre sonra kendi kaderine terk edildiğini bir kez daha görmüş olduk.
Umarım bu yazıyı okuyan müze yetkilileri kendilerine çekidüzen verirler. Türkiye’nin ilk ve tek peynir müzesi; Zavot Eko Müzesi’ni gezenler bizim gibi hayal kırıklığına uğramazlar.

Not : Diğer peynir müzesi ise Hollanda’nın Alkmaar şehrinde bulunmaktadır.