Diriltme tedavisi...

Kızılderililer ilginç insanlar. Dakota Kızılderililerinin nesilden nesle geçen bir bilgelik cümlesi var - “Eğer ölü bir ata bindiğinizi keşfederseniz, en iyi yol aşağı atlamaktır.”
Kızılderili’nin at dediğini, biz ele güne çok ayıp ve saygısızlık olur, hatta bazıları alınır, polemik konusu yapar ve işin gerçeği ”Bazı siyasi eğilimleri çağrıştırabilir!” diye merkep kılığına sokmayı tercih ettiğim, hatta hakaret kabul edilir diye dilimizdeki eşek sözcüğünü bile kullanmadan Arapça karşılığı olan merkep sözcüğünü kullandığım herhangi bir sanal piramit - kuruluş.

Gerçekten ölü bir merkebe bindiğinizi fark edince, inmek akıl işi midir? Bence değil. Ayrıca atlı-katlı-yatlı modern yaşamda inmek ”Aşağıya atlarım,” kahramanlığı taslamak kadar kolay olmuyor. Zaten pek kimse de bindiği merkebin canlı olup olmadığına işine gelmediği sürece aldırmıyor.

Örnek mi? Çooook....
Bir profesyonel yönetici oturmaktan yosun tutan koltuğunu ona hediye eden yönetim kuruluna, ağabeylerine, amcalarına sırt çevirip, bu yüce kuruluşa, çalışanlarına, müşterilerine nasıl kıyar? Nasıl olur da “Kuruluşu el birliği ile enkaz haline getirdik,” diye itirafta bulunabilir?

Bir patron yıllarca büyüttüğü, iyi gününde, kötü gününde yanından ayrılmadığı, onun yüzünü güldüren, her türlü masrafını bana mısın demeden nazlanmadan karşılayan, ona onur veren, bol miktarda kredi - teşvik – madalya aldırtan bebeğinden – piramidinden - nasıl vazgeçer? Eller sonra ne der? “Becermedi gitti.” sözü ağır sözdür, çoğu patron bu sözü kaldıramaz, altında ezilir kalır. Patrona, “Vergi ödeme özürlüdür,” denir ama asla ve asla “Beceriksiz,” denmez.

Öte yandan, yılların eskitemediği siyasetçi, atalarından miras kalan arpalığından, her ne kadar “Enkaz devir aldık,” diye söz etse bile, nasıl vazgeçer? Seçmenine, yandaşına, bürokratına, köylüsüne, esnafına, memuruna, eşine, çocuğuna, yandaşına “Sizi işsiz bırakıyoruz, pardon!” diyebilir mi? Onca yıl kol kanat gerdiği insanlara mahcup olmakla kalmaz, bir daha seçilmesi bile tehlikeye girer.
Onun için “Merkep asla ölmüyor, ilelebet yaşıyor.”

Ölmüş bir merkebi – sanal piramidi - yaşıyormuş gibi göstermek ayrı bir hüner istiyor. Ölmüş merkebi yaşama bağlayan etkili tedavi yolları olduğunu Kızılderili ahbaplarımızdan öğreniyorum –
Biniciyi değiştir... Biniciyi, yani tepedeki yöneticiyi değiştirmek yolu etkili olabiliyor. Merkep, yeni biniciyi eski binicisine göre daha farklı algılayabiliyor.
Bir arada sür... Ölmüş merkepleri bir arada koşturarak hızlandırmak yöntemi, katarı ilave lokomotif takarak rampayı çıkmasını kolaylaştırmak gibi etki yapacağı düşünülerek kullanılıyor. Bu fikre “ölmüşlerin topu gelse ne etki yapar” diye itiraz edilebilir.

Çembere sok... Merkebi karlı bir şekilde sürmek için kalite çemberleri kurmak yönteminde toplam kalite nidası işin içine girdiği için çokça alkış alıyor.
Çıtayı alçalt... Standartları düşürerek ölmüş merkebin performansını kabul sınırları içine düşürmek de bir yol olabiliyor. Ölmüş merkebin performans kriterlerini yeniden yazmak yöntemi ile büyük başarıların elde edildiği biliniyor, hiçbir şey dar sınırları zorlamadığı için sırıtmıyor. Çıtayı aşağı indirdikçe herkes üstünden kolayca geçebiliyor.

Eğitim yap... Ölmüş merkebin her kademesine her konuda birkaç on yıllık eğitim ve yetiştirme programı düzenlemek yolu hem sanal piramit çalışanlarını hem de eğitimi düzenleyen yerli – yabancı – karma uyanıkları ihya ediyor.
Hayretle sorgula... “Biz bu merkebe zaten hep böyle binmez miydik? Ne oldu da şimdi değiştirelim?” sorusu çekinmeden sorulabiliyor
İhale et... Ölmüş merkep biniciliği taşeronlara ihale edilebiliyor. Böylece sorumluluk dışarı taşınarak geçici bir rahatlık sağlanıyor, hiçbir şey olmaz ise bir süre soluk aldırabiliyor.

Kamçıyı değiştir... Daha sağlam, yakarım, asarım, keserim, atarım, kaparım, satarım gibi bir kamçı kullanılınca merkep gayrete gelebiliyor.
Kıyasla... Diğer ölmüş merkepleri ziyaret ederek (kıyaslama yoluyla), onların ölmüş merkebe nasıl bindiklerini öğrenmek ve bu çareleri kendine uygulamak yöntemi sıkça başvurulan bir yöntem. Eğlendirici tarafı çok, harcırahı bol.
Komisyona havale et... Merkebin son durumunu incelemek üzere geniş katılımlı bir komisyon kurulmasına karar vermek iyi bir başlangıç adımı sayılabiliyor.
Özürlü kategorisi aç... Ölmüş merkep kategorisini kaldırıp, sakat merkep kategorisine sokmak tedavisi her ne kadar hiçbir şeyi değiştirmiyorsa da moral açıdan iyi gelebiliyor.

Prangaya vur... Merkebi ayaklarına pranga vurmak, hareket yeteneğini sınırlamak ile korkutarak da başarı sağlanabiliyor.
Taze para koy... Ölmüş merkebin performansını artırmak için taze para enjekte etmek yolu parayı sokağa atmanın veya aklamanın başka şekli olabiliyor.
Yeni takım kur... Bir yenileme takımı kurarak ölmüş merkebi rehabilite etmek yolu en uzun ve pahalı yol sayılıyor. Birçoğumuz uzun ama sonucu garanti olan bu yolu tercih ediyoruz.

Atama yap... Ölmüş merkep, taze kan adı altında yeni yönetici ataması yapılarak cennet bahçesine çevirebiliyor.
Zaman etüdü yap... Farklı sıkletlerde jokey kullanmanın etkilerini araştırmak üzere birkaç yıllık iç ve dış uzmanlarca düzenlenecek bir zaman etüdü çalışmasını başlatmak defin ruhsatının mümkün olduğunca geciktirilmesini sağlayabiliyor.
Bu bilgiyi edinince Kızılderililerin niçin yok olmakla karşı karşıya olduklarını daha iyi anlıyorum. Onlar kendilerine göre at, bana göre merkep - sanal piramit - ölünce bir an önce iniyorlar, diğer akıllı insanlar ise ısrarla merkebi diriltmeye çalışıyor.
İşte ölmüş merkepleri böyle yaşatıyoruz. Neyin pahasına mı? Hovardalık, zenginlik gösterisi yapmak için elindeki avucundaki üç kuruşu bırakın beceriksizlik seviyesini, süper beceriksizlikleri belgelerle kanıtlanmış, şöhretleri dünyayı dört dönmüş, muhterem ve muhteşem bir takım devekuşlarına devrederek ve işin acısı sonra hesap sormayarak, yanına kar bırakarak...