FAİZ NEDEN, ENFLASYON SONUÇ MU?

'Faiz sebep, enflasyon sonuç' söylemi Türkiye'nin ekonomiye giriş dersi olduğunu biliyoruz.

Bu söylemden bu yana halk olarak her gün yeni bir ekonomik terim öğreniyoruz.

Son zamanların en gözde söylemi olan faiz-enflasyon ilişkisi tümüyle yanlış mı? Ekonomistler hangi noktada bu ilişkiye karşı çıkıyor?

Faiz sebep, enflasyon sonuç' doğru. Bu ifadeyi faizdeki değişiklikler enflasyonda değişikliğe neden olur veya zemin hazırlar şeklinde okursak 'faiz sebep, enflasyon sonuç' deyişi basit bir neden-sonuç ilişkisi ifade ediyor ve burada bir sorun yok.

Sorun 'yüksek faiz sebep, yüksek enflasyon sonuç' iddiası ki bu tabii yanlış.

Gerçekten de üzerinde anlaşamadığımız çok şey olmasına rağmen, faiz-enflasyon ilişkisinin yönü konusunda hemfikir olduğumuzu rahatlıkla söyleyebilirim.

Enflasyon nasıl belirleniyor?

Para politikaları ekonomide bir seri etkileşim sonucunda enflasyonu belirliyor, çeşitli kanallar üzerinden çalışan bu etkileşime aktarım mekanizması diyoruz.

MB bunu basitleştirilmiş versiyon olarak sunuyor.

Aşağıda görüldüğü gibi politika faizindeki bir değişikliğin ekonomi üzerindeki etkisi dört kanaldan gerçekleşiyor; (1) diğer faiz oranları, (2) varlık fiyatları, (3) beklentiler ve (4) döviz kuru.

Şimdi bu etkileşim zincirini daha iyi anlayabilmek için politika değişikliğinin, politika faizlerini düşürme yönünde olduğunu varsayalım ve bunun enflasyonda nasıl bir değişikliğe neden olacağına bakalım:

İlk aşamada politika faizindeki azalma, kredi ve mevduat faizlerinde azalmaya neden olur. Bunun sonucu olarak da firmalar düşük faizle daha yüksek borç almaya yönelerek yatırım talebini artırırlar. Benzer şekilde, bireyler de hem daha düşük faizle borçlanabileceklerinden hem de azalan mevduat faizlerine tepki olarak mevduatı azaltıp harcamaya yöneleceklerinden özel tüketim artar.

Azalan faizlerle birlikle çoğalan likidite sonucu varlıklara artan talep hem hisse senedi ve tahvil gibi finansal varlıkların, hem de emlak gibi taşınmazların fiyatını artırır. Varlık fiyatlarındaki bu artışlar, bu varlıklara sahip şirketlerin bilançolarındaki iyileşme sonucu yatırım talebini ve bu varlıklara sahip bireylerin servet düzeyindeki artış nedeniyle de tüketim talebini ilaveten artırır. Sürecek