“O günlerde Türkler sadece marangozluk, Sabancılık ve Köşkerlik yapardı…”

 “Dokumacılıkta bile Ermeniler patron, Türkler işçiliğini yapardı…”

Konuşan: Nurgül Balcıoğlu

Kurtuluş mücadelesinin şehrimizdeki en yaşlı gazisi Ali Nadi Ünler ile Gaziantep’in savaş öncesi ve sonrasının ekonomisi hakkında bir söyleşi yaptık. Ali Nadi Ünler o yılları tüm yönleriyle yaşayan canlı bir kaynak, aynı zamanda gazetemizin yazarı.

Şimdi Kurtuluş Savaşı yıllarının Gaziantep ekonomisi hakkında Ali Nadi Ünler’in sorularımıza verdiği yanıtları aktaralım.

Soru: Sayın Ünler, bize savaş öncesinde Gaziantep’in ekonomik durumunu hakkında bilgi verir misiniz?

Cevap: Hiçbir sanat erbabı yoktu. Türkler yalnız Marangozluk, Sabancılık ve Köşkerlik yapar, yemeni dikerdi.

Kuyumculuk da dahil olmak üzere bütün sanayiler Ermenilerin elindeydi. Memleketin iktisadiyatının onlar zapt etmişlerdi. Türklerin atadan kalma sanatı olan dokumacılık bile Ermenilerin eline geçmişti. Ermeniler bunun patronluğunu, Türkler de işçiliğini yapardı.

Soru: Savaş olmasaydı bugün durum ne olurdu?

Cevap: Eğer 1. Dünya Harbi olmasaydı ve Ermeniler sürülmeseydi memleketin bütün arazisini satın almış olurlardı. Zenginlerimiz Ermenilerden borç alır, mal ve mülklerini rehin verirlerdi. Borcunu ödemeyince de mülkü zapt edilirdi. Antep'in iktisadi durumu buydu. Türkiye çapında iktisadi durumu iyiydi fakat Türkler açısından hiç iyi değildi.

Soru: Dış ticarette Ermenilerin konumu neydi?

Cevap: Dışarıdan onlar mal ithal eder onların malı ihraç edilirdi. Antep el işlerini Ermeniler Türklere işletir Amerika’ya satarlardı. Türk kadın ve kızları göz nuru dökerken onlar haksız kazanç temin ederdi.

Soru: Savaştan sonra Ermeniler gidince durum nasıl değişti?

Cevap: Ermeniler gitti. Antep'te elbise dikecek terzi kalmadı. Demir saban yapacak adam yoktu. Zaten büyük sanayi içinde de yalnızca tabaklık Türklerin elindeydi.

Ermeniler gidince Antep’in kaynaşmış canlı ekonomik yapısı kayboldu.

Soru: Gaziantep’in bugünkü ekonomik yapısını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Cevap: Şimdi Gaziantep ekonomisi kozmopolit bir yapıya sahip. İktisaden çok ilerledik. Birçok iplik ve mensucat fabrikamız var. Her türlü sanayi ilerledi. Türkiye'nin en ilerlemiş el sanatları Gaziantep’te. Çelik kasaya kadar yapılıyor. Bunlar dışarı bile ihraç ediliyor. Ancak doğudan ve çevre köylerden Gaziantep’e çok sayıda göç oldu. Sosyal ilişkiler açısından kozmopolit bir şehir olduk. Şarktan şehrimize otomobil tamiri için gelirlerdi. Şimdi bizimkilerin tamahkâr davranışları yüzünden o kadar gelmiyorlar.