2024 yılında 71’i çocuk bin 897 işçi hayatını kaybetti

14 yıldır iş cinayetlerini raporlayan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’ne (İSİG Meclisi) göre, Türkiye'de 2024 yılında 71’i çocuk ve genç işçi olmak üzere en az bin 897 işçi hayatını kaybetti. İSİG Meclisi, kısıtlı imkânlarla derlediği iş cinayetleri raporlarında işçi ölümlerinin yalnızca bir kısmına ulaşarak kayıt altına alabiliyor; bu nedenle “en az” vurgusu yapıyor. İş cinayetlerinin, açıklanan sayıların çok daha üzerinde olduğunu belirten İSİG Meclisi, şu uyarıda bulunuyor: “Bir de görülmeyen, saklanan bir gerçek olan meslek hastalığı ölümlerini eklememiz gerektiğini unutmayalım.”

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün verilerine göre, dünya genelinde her yıl yaklaşık 3 milyon kişi iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybediyor. Patronlar ise önlem alıp kazaları azaltmak yerine, mahkeme masraflarını ödemeyi tercih ediyor. 1 Mayıs öncesi Türkiye’de iş kazalarının ortaya koyduğu ağır tablo bir kez daha gündemde. Her bir iş kazası, alınmayan önlemlerin, görmezden gelinen risklerin ve ertelenen sorumlulukların sonucu. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu işverenlere açık yükümlülükler getiriyor. Ancak uygulamada, idari cezaların yetersizliği ve denetim eksikliği, işverenlerin gerekli önlemleri almaktan kaçınmasına neden oluyor.

Her yıl yaklaşık 3 milyon kişi ölüyor

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) verilerine göre, dünya genelinde her yıl yaklaşık 3 milyon işçi, iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu ölümlerin 2,6 milyonu işle ilgili hastalıklardan, 330 bini ise doğrudan iş kazalarından kaynaklanıyor. Ayrıca, 395 milyon çalışan ölümcül olmayan iş kazalarına maruz kalıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yayınlanan 2023 yılı verilerine göre ise Türkiye'de toplam 681 bin 655 sigortalı iş kazası geçirdi. Bu kazalarda bin 972 kişi hayatını kaybetti. Toplam 946 sigortalı, meslek hastalığına yakalandı.

"Cezalar caydırıcı değil"

İş kazalarında 6331 sayılı kanun kapsamında işverenin sorumluluklarını hatırlatan iş hukuku alanında çalışan Avukat Tuba Güneş, idari cezaların patronlar açısından caydırıcı olmadığını belirtti. bianet'e konuşan Güneş, kaza sonucu tedavi ve dava süreçlerinde işçilerin karşılaştığı zorluklara değinerek şunları kaydetti: “İş kazası durumunda işçinin, ölümü halinde ailesinin tazminat davası açma hakkı var. Ancak bu noktada bir iş kazasından söz etmek bile zorlaşıyor. Çünkü iş kazasını, işverenin gecikmeden üç gün içinde bildirmesi gerekirken, uygulamada bu bildirim işçiye adeta bir lütuf gibi sunuluyor. Hastaneye giderken işçinin yanına olayı kapatacak bir yetkili göndererek, işçiyi oyalayarak iş kazası ile ilgili tespit davası gibi hukuki süreçleri yürütmesini engellemek isteyebiliyorlar.” 

"Önlem almayıp maliyeti ödüyorlar"

Son yıllarda yaşanan ölümlü iş kazalarına ilişkin konuşan Avukat Güneş, "Davaları incelediğimizde, işverenlerin önlem almak yerine yaptırımları göze aldığını görebiliyoruz. Çünkü her ne kadar mahkemelerde işçilerin lehine kararlar çoğunlukta olsa da işverenler için bu davalar, göze alınabilir bir maliyet olarak görülüyor," dedi.

Avukat Güneş, tazminat davalarının maliyetine ilişkin ise şu değerlendirmede bulundu:“Rakamsal olarak tahmini bir şey söyleyemiyoruz, ama maddi-manevi tazminat davalarında ciddi rakamlar çıkabiliyor. Özellikle ölümlü olduğunda, bu rakamlar daha artabiliyor. Ancak bunların icraya konulması, hukuki prosedürlerin sonrasındaki zamanı kullanmayı tercih ediyorlar. Zaman olarak ötelemek -Türkiye’deki enflasyonu da göz önüne alırsak-  işveren için daha makul gelebiliyor. İşçiyi hukuk mücadelesinde yıpratmak amacıyla da bunu yapabiliyorlar.” bianet