Karkamış’ta 3’üncü dönem tamamlandı

Dün önemli bir bilim adamının basın toplantısına katıldım. Prof. Dr. Nicolo Marchetti, Karkamış kazılarında 3’üncü dönemi kapatırken neler buldular, neler yaptılar geniş bilgi sundu.

Basın toplantısı Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Asım Güzelbey’in patronajında gerçekleştirildi.

Karkamış’ta dünyanın en önemli antik kentinin kazısı sürüyor. Gelecek sene kazı alanı ‘Arkeolojik Park’a dönüştürülerek herkese açık olacak. Tabii, Karkamış’taki kazılar bitmedi, sürecek. Belki daha 100 sene bile sürebilir, tıpkı Efes gibi. Bu kadar kısa bir sürede ‘Anıtlar Kurulu’ndan izin alınarak ‘Arkeolojik Park’a dönüştürülebilmesi büyük tecrübe, yetenek ve bilgi ister. Tecrübe ve bilgi derken Prof. Marchetti’nin Suriye’de Ebla kazılarını yönetmiş olmasından dolayı eski medeniyetlere olan tecrübe ve bilgisini kastettim.

Prof. Marchetti, dünyanın en eski üniversitesi olan İtalya’daki Bologna Üniversitesi’nin en değerli bilim adamlarından biri. Tam 10 yıldır bizim bölgemizde, eski medeniyetlerin gün ışığına çıkarılması için çalışıyor. Önce İslahiye yakınlarındaki Tilmen’i kazdı ve orayı arkeolojik parka dönüştürdü. Sonra yine aynı bölgede Taşlıgeçit’i kazarak orayı da arkeolojik park yaptı. Her yıl binlerce turist bu arkeolojik parkları ilgi ile geziyor.

Karkamış o kadar ayrıcalıklı bir kazı alanı ki, burayı bütün dünyadaki arkeoloji öğrencileri birgün kazmayı hayal edermiş! Nitekim kazı başkan yardımcısı İsanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Yar. Doç. Hasan Peker, konuşmasında “Burada kazı yapmak bir rüyadır” dedi. Kazıları, Türk-İtalyan projesi olarak Bologna, Gaziantep ve İstanbul üniversiteleri birlikte yürütüyor. Kazı başkanlığı görevi, yasalarımıza göre, Bakanlar Kurulu tarafından veriliyor. Prof. Marchetti şu anda dünyanın en önemli kazılarından birisinin başkanlığını yaptığı için arkeolojinin en değerli bilim adamlarından biri olarak nitelendiriliyor.

Kazıların yapılabilmesi için en önemli unsurlardan birisi de para! Bizim Kültür Bakanlığımızın imkanları sınırlı olduğu için Prof. Marchetti Karkamış kazılarını uluslararası fonlar, kendi üniversitesi ile İtalyan Dışişleri Bakanlığı’nın maddi katkıları ile yürütüyor. Ancak bu sene Büyükşehir Belediyesi ile Şahinbey Belediyesi, Mehmet Tahmazoğlu’ndan yakın ilgi ve destek gördü. Dr. Güzelbey, Suriye sınırına sıfır noktada kazıevi yaptırdı. Mart’ta bitecek kazıevi önemli, çünkü kazı ekibi köylerde kiraladıkları evlerde zorluklar içinde çalışıyorlardı.

Karkamış’ın öneminden sözetmeden önce biraz geriye gitmek istiyorum. Mayınların temizlenmesi için karar Bakanlar Kurulu’ndan çıkmış ama bir türlü icra edilemiyordu. O zaman İl Özel İdare Genel Sekteri Abdülkadir Demir (Şimdi Denizli Valisi) bu işin Gaziantep’e neler getireceğini görerek cesaretle girişimde bulundu. Ancak, o tarine kadar mayın temizlemesi olmadığı için elde ihale şartnamesi yoktu. Avrupa Birliği’nde kullanılan şartnameyi getirtip gerekli düzeltmeleri yaparak bugün gelinen noktanın önünü açmış oldu. Ondan sonraki genel sekreter Cafer Yılmaz’a da hepimizin teşekkür borcu var. İhaleyi yaptı ve sahayı mayınlardan temizletti. Ancak, asıl problem ondan sonra yaşandı. Saha mayınlardan temizlenmişti ama ‘asker’ kazı için izin vermiyordu. Dr. Asım Güzelbey bu izin için gerçekten çok çalıştı. Sonra da vurucu darbeyi Bakan Fatma Şahin yaptı. Bakan Şahin olmasaydı herhalde bugün Karkamış’ta olmazdı. Çünkü, iki sene önce kazı alanına girilmemiş olsaydı, ortalık karıştığı için ‘asker’ hele durum bekleyin, şimdi bu işlerin sırası değil diyebilirdi. Yani, Bakan Şahin’in, bizzat şahit olduğum ısrarlı tutumu sayesinde kazı alanına son dakika girilebildi. Bunları detaylı yazmamın sebebi, tarihe not düşmek için.

Karkamış kazılarından anlıyoruz ki, Gaziantep bölgesi coğrafi olarak Anadolu, Suriye ve Mezopotamya arasında yer almaktadır. Bu anahtar konum çağlar boyunca bölgenin önemine yansımış, bununla birlikte son zamanlara kadar turizm potansiyelinde kendini hak ettiği şekilde gösterememiştir. Yani, kazı ekibinin başkan ve yardımcısı burayı çok önemli ve değerli bir mücevher olarak nitelendiriyor ama henüz hakettiği yerde değil diyor.

Zeugma, Doğu Roma İmparatorluğu’nun zengin bir kenti idi. Ama Karkamış, bölgenin en güçlü devletinin başkentiydi. Kazılar ilerdikçe buluntular bize bunun ne demek olduğunu daha iyi anlamamıza fırsat tanıyacaktır. Karkamış ismi hristiyanların kutsal kitabı İncil’de geçtiği için bölgemize büyük ilgi duyuluyor. Bundan 15 sene önce Gaziantep çok önemli bir kültür ve turizm merkezi olacak denseydi, herhalde gülümserdik! Ama bugün şu geldiğimiz noktaya bakar mısınız? Karkamış, Zeugma, Yesemek, Tilmen, Taşlıgeçit, Nevrut, Göbeklitepe bütün dünyaya gururla sunacağımız medeniyet merkezleri oldu. Buna bir de gastronomiyi eklerseniz, milyonlarca insanın buraya gelmesi için önemli nedenlerin olduğunu  farkedersiniz.

Türk-İtalyan projesinin önümüzdeki yıllarda dünya tarihi, bölge tarihi ve Gaziantep tarihinin gizemlerini açığa çıkarmaya devam etmesini herkes gibi ben de bekliyorum. Bu kazı ekibine içtelikle teşekkür ediyorum.