Hindi mi culluk mu?

Burası Sonia Aslanian'ın Amerika'daki bahçesi. Bilmem bilir misiniz? Hindi, anavatanı Kuzey Amerika olan ve uçabilen büyük bir kuştur. Amerika'da böyle bir manzarayı Kaliforniya'da gördüğümü, ama fotoğraflamadığımı hatırlıyorum. Herkese mutlu Noeller dilemek için kullanmış bu fotoğrafı, ne iyi etmiş.

Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırlarının Kuzey Afrika ülkelerini içerisine aldığı yıllarda, oralarda avlanan yabani kuşlar Avrupa pazarlarında satılırmış. Osmanlı İmparatorluğu yabancı tarih kitaplarında Turkey/Türkiye olarak bilinir. İşte bu nedenle imparatorluğun topraklarında avlanan kuşlar "Turkey" diye satılırmış. Okuduğum kadarı ile bu yabani kuşların cinsleri çulluk, sülün gibi doğada o yıllarda fazlaca bulunan kuşlarmış.

İnsanlar Avrupa'dan Amerika'ya göç edince, doğada gördükleri hindilere direkt, "Turkey" ismini vermişler. Halbuki Amerika'da gördükleri ve muhtemelen avladıkları kuş, hindi; çulluk değil. Ama, yeni bir isim bulacaklarına, öylesine bir isim vermişler işte... Amerika'nın bu yerli kuşunun ismi böylece "Turkey" kalmış.

Aslında, her ülke, Amerika'dan gelen bu kuşa kendisine geldiği ülkenin ismini vermiş. FB'da Evrim Ağacı isimli bir sitede şöyle bir bilgi buldum.

 "Ermenicede hindinin karşılığı "hntkahav"dır. Bu kelimenin anlamı "Hintli tavuk" veya "Hint tavuğu"dur. Benzer şekilde, Katalancada ("gall d’indi"), Fransızcada ("la dinde"), İbranicede (tarnegol hodu), Maltçada ("dundjan") ve Poloncada ("Indyk") da Hindistan'a gönderme vardır. Ancak yabani hindi, Kuzey Amerika'ya özgü bir canlıdır, Hindistan ile ilgisi yoktur.

Bunun haricinde bazı diğer dillerde, "hindi"nin karşılığında Hindistan'ın Calicut bölgesine gönderme bulunmaktadır Flemenkçede ("kalkoen"), Endonezyacada ("kalkun"), İzlandacada ("villi kalkúnn"), Litvanyacada ("kalakutas"), Norveç dilinde ("kalkun") ve Sinhala dilinde ("kalukuma") bu durum görülür.

 Türkiye ve Hindistan bu durumdan muzdarip olan tek ülkeler değildirler. Fransa için de benzer bir durum vardır. Yunancada ("gallopoúla"), Kimer dilinde ("moan barang"), Kelt dilinde ("cearc frangach") kelimeleri hindi için kullanılmaktadır ve eş anlamlısı "Fransız tavuğu"dur.

 Bu kadarla da kalmıyor. Hırvatçada ("puran"), Hawaii dilinde ("pelehu"), Hintçede ("Peru"), Portekizcede ("peru"), Rotuman dilinde ("perehu") hindi ile Peru eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

Bunlar haricinde:

Arapçada "dīk rūmī" veya "daǧāǧ rūmī" kelimeleri hindi için kullanılmaktadır ve "Roman/Yunan/Bizanslı tavuk" anlamına gelmektedir.

Rusçada "indeyka" sözcüğü hindi için kullanılır. Kelime içeriğinde yerli Amerikalılara gönderme bulunmaktadır.

 Vietnam dilindeyse hindi, "gà tây" olarak geçer ve bu, "batılı tavuk" anlamına gelir."

Gelelim Antep Ağzı dilinin hindi ile ilişkisine... Antep'te hindiye "culluk" denir. Culluk, belli ki çulluktan türemiş bir kelime, nitekim Ömer Asım Bey de bunu sözlükte belirtmiş. Yukarıda yazdım, Avrupalı göçmenler Amerika'da ilk kez gördükleri kuşa, daha önce çulluğa verdikleri ismi vermişler. Antepliler ise, aynı şekilde çulluk için kullandıkları kelimeyi hindi için de kullanmaktan çekinmemişler.

Peki, böyle bir benzerlik nasıl olmuş? Yok! bir şey yazamayacağım bilmiyorum cevabını! Bu sefer de soru sorarak bitireyim.