Nisan ayının ilk haftası, Türkiye’de “Kanserle Savaş Haftası” olarak kabul edilmiştir. Her yıl 1-7 Nisan Kanser Haftasında, ülkemiz açısından önemi giderek artan kanser hastalığına karşı açıklama yapan Özel Primer Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. M. Yavuz Çapan kanser hakkında bilgiler verdi.
Kanser Nedir
Kanser, vücut hücrelerinin kontrolsüz olarak anormal şekilde çoğalması ve bölünmesi sonucu oluşur.Kanser hücreleri birikerek tümörleri (kitleleri) oluşturur. Geliştikleri yerde sınırlı kalan kitlelere iyi huylu tümörler; yayılıp, çevre dokuları işgal eden ve diğer organlarda tekrar tümör odakları oluşturan kitlelere kötü huylu tümör veya kanser denir. Kanser hücrelerinin oluştukları tümörden ayrılarak kan ya da lenf dolaşımı aracılığı ile vücudun diğer bölgelerine yayılmasına metastaz denir.
Kanserin Nedenleri
Kanserin sebebi kesin olarak bilinmemektedir.Kanser hastalığı için iki grup risk faktörü vardır.Bunlar değiştirilebilir faktörler ve değiştirilemeyen faktörlerdir.Değiştirilemeyen faktörler yaş, cinsiyet ve aile öyküsüdür.Değiştirilebilir faktörler ise çevresel etkenlerdir. Bunlar:
• Sigara ve alkol kullanımı,
• Radyasyona maruz kalma,
• Bazı virüsler,
• Kötü beslenme alışkanlığı,
• Gıdalardaki katkı maddeleri,
• Uzun süre güneş ışığına maruz kalma,
• Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma,
• Bazı kimyasal maddeler (katran, benzin, boya maddeleri, asbest v.b.),
• Hava kirliliği
KANSERDE RİSK FAKTÖRLERİ DÖRT GRUPTA TOPLANABİLİR
Davranışsal Risk Faktörleri:
Sigara içmek, diyet, egzersiz ve alkol tüketimi gibi değiştirebileceğiniz risk faktörleridir.Sigarayı bırakmak veya düzenli egzersizlerle kansere yakalanma riskinizi azaltabilirsiniz.
Biyolojik Risk Faktörleri:
• Cinsiyet:
• Yaş
• Irk
• Cilt
Çevresel Risk Faktörleri:
Yaşadığınız ya da çalıştığınız çevre koşulları kanser gelişimi için risk faktörü olabilir.Ev ya da iş yerinde bulunan bazı maddeler, kanser riskini artırır.Asbest, radon, hava kirliliği, UV radyasyon, sigaraya maruz kalma çevresel risk faktörlerindendir.Yine diyetle alınan bazı besinler kanser gelişim riskini artırırken, bazıları da koruyucu olabilmektedir.
Genetik Risk Faktörleri:
Genetik Risk Faktörleri, aileden kalıtımsal olarak geçen genlerle ilişkilidir.
Aile bireyleri arasından birden fazla kişide aynı tip kanser olsa bile bu kalıtımsal olmayabilir. Kanserin kalıtımsal olduğundan şüphe ediliyorsa genetik tarama testleri yapılmalıdır.
Sık Görülen Kanser Tipleri
• Cilt kanseri
• Meme kanseri
• Akciğer kanseri
• Prostat kanseri
• Mide kanseri
• Kalın bağırsak (kolon) kanseri
• Rahim ağzı (serviks) kanseri
• Lenf bezi tümörleri
Erkeklerde en yaygın olarak görülen kanserler; akciğer, mide, mesane, cilt, prostat, kemik iliği, kolon, beyin ve rektum kanserleridir.
Kadınlarda en yaygın olarak görünen kanserler ise meme, mide, yumurtalık, cilt, kolon, akciğer, serviks (rahim ağzı), beyin, kemik iliği ve rektum kanserleridir.
Kanserin Belirtileri Nelerdir?
Kanserin belirtilerini bilmek hastalığın erken teşhisi açısından önemlidir, ancak bu belirtilerin birine veya daha fazlasına sahip olmak kişinin kanser olduğu anlamına da gelmez.
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Ateş
• Halsizlik
• Ağrı
• Memede veya vücutta hissedilen kitleler
• Cilt değişiklikleri
• Kanama
• Dışkılama veya idrar yapma alışkanlığında değişiklik
• Öksürük ve horlama
• Ses kısıklığı
• Yutma zorluğu
• Ben ve siğillerdeki değişiklikler
Kanserden Korunma
Kanserden korunmak için sağlıklı beslenmek şart.Kanser riskini artıran gıdalardan uzak durmak, kısa zamanda yüksek ateşte pişirme gibi yöntemlerden kaçınmak önemlidir. Kanserle savaşan besin ögeleri içeren gıdalar tüketilmeli, günde en az 2-2,5 litre su içilmelidir. Sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş et ürünlerinden uzak durulmalıdır. Günde 2-3 gramdan fazla tuz tüketmemek gerekir. Fazla kırmızı et tüketimi, kalın bağırsak kanseri riskini artırdığı için haftada en fazla yarım kilo kırmızı et tüketilmeli, bunun yerine; balık, tavuk, hindi gibi beyaz etler tercih edilmelidir. Bakla, kuru fasulye, nohut, börülce, mercimek gibi bitkisel proteinler sofralardan eksik olmamalıdır.Şeker ve yağ tüketimine de dikkat edilmelidir. Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve yenilmelidir. Ispanak, karalahana, brokoli, pazı, marul gibi koyu yeşil; domates, pancar, nar gibi koyu kırmızı; havuç, bal kabağı, kayısı gibi koyu sarı-turuncu; kırmızılahana, patlıcan gibi mavi-mor; sarımsak, soğan gibi beyaz sebzeler meyveler ile beslenilmeli yani sofralar renkli olmalıdır. İşlenmiş tahıl ürünleri yerine tam buğday, tam çavdar, tam yulaf tercih edilmeli yani kanserden koruyucu besinleri almak için "tam" beslenilmelidir.
Tanı Nasıl Konur:
Kişilerde; belli yaşlarda belli aralıklarla önerilen belirli tarama testlerinde kanser şüphesi belirirse ya da kanserin belirti ve bulgularından birine sahipse kanser tanısı için doktor tarafından bazı testlerin uygulanması gerekmektedir.Tanı konmasında çeşitli görüntüleme yöntemleri ve biyopsi materyallerinin laboratuvarda histo-patolojik incelenmelerinden faydalanılmaktadır.
Kanser Nedir
Kanser, vücut hücrelerinin kontrolsüz olarak anormal şekilde çoğalması ve bölünmesi sonucu oluşur.Kanser hücreleri birikerek tümörleri (kitleleri) oluşturur. Geliştikleri yerde sınırlı kalan kitlelere iyi huylu tümörler; yayılıp, çevre dokuları işgal eden ve diğer organlarda tekrar tümör odakları oluşturan kitlelere kötü huylu tümör veya kanser denir. Kanser hücrelerinin oluştukları tümörden ayrılarak kan ya da lenf dolaşımı aracılığı ile vücudun diğer bölgelerine yayılmasına metastaz denir.
Kanserin Nedenleri
Kanserin sebebi kesin olarak bilinmemektedir.Kanser hastalığı için iki grup risk faktörü vardır.Bunlar değiştirilebilir faktörler ve değiştirilemeyen faktörlerdir.Değiştirilemeyen faktörler yaş, cinsiyet ve aile öyküsüdür.Değiştirilebilir faktörler ise çevresel etkenlerdir. Bunlar:
• Sigara ve alkol kullanımı,
• Radyasyona maruz kalma,
• Bazı virüsler,
• Kötü beslenme alışkanlığı,
• Gıdalardaki katkı maddeleri,
• Uzun süre güneş ışığına maruz kalma,
• Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma,
• Bazı kimyasal maddeler (katran, benzin, boya maddeleri, asbest v.b.),
• Hava kirliliği
KANSERDE RİSK FAKTÖRLERİ DÖRT GRUPTA TOPLANABİLİR
Davranışsal Risk Faktörleri:
Sigara içmek, diyet, egzersiz ve alkol tüketimi gibi değiştirebileceğiniz risk faktörleridir.Sigarayı bırakmak veya düzenli egzersizlerle kansere yakalanma riskinizi azaltabilirsiniz.
Biyolojik Risk Faktörleri:
• Cinsiyet:
• Yaş
• Irk
• Cilt
Çevresel Risk Faktörleri:
Yaşadığınız ya da çalıştığınız çevre koşulları kanser gelişimi için risk faktörü olabilir.Ev ya da iş yerinde bulunan bazı maddeler, kanser riskini artırır.Asbest, radon, hava kirliliği, UV radyasyon, sigaraya maruz kalma çevresel risk faktörlerindendir.Yine diyetle alınan bazı besinler kanser gelişim riskini artırırken, bazıları da koruyucu olabilmektedir.
Genetik Risk Faktörleri:
Genetik Risk Faktörleri, aileden kalıtımsal olarak geçen genlerle ilişkilidir.
Aile bireyleri arasından birden fazla kişide aynı tip kanser olsa bile bu kalıtımsal olmayabilir. Kanserin kalıtımsal olduğundan şüphe ediliyorsa genetik tarama testleri yapılmalıdır.
Sık Görülen Kanser Tipleri
• Cilt kanseri
• Meme kanseri
• Akciğer kanseri
• Prostat kanseri
• Mide kanseri
• Kalın bağırsak (kolon) kanseri
• Rahim ağzı (serviks) kanseri
• Lenf bezi tümörleri
Erkeklerde en yaygın olarak görülen kanserler; akciğer, mide, mesane, cilt, prostat, kemik iliği, kolon, beyin ve rektum kanserleridir.
Kadınlarda en yaygın olarak görünen kanserler ise meme, mide, yumurtalık, cilt, kolon, akciğer, serviks (rahim ağzı), beyin, kemik iliği ve rektum kanserleridir.
Kanserin Belirtileri Nelerdir?
Kanserin belirtilerini bilmek hastalığın erken teşhisi açısından önemlidir, ancak bu belirtilerin birine veya daha fazlasına sahip olmak kişinin kanser olduğu anlamına da gelmez.
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Ateş
• Halsizlik
• Ağrı
• Memede veya vücutta hissedilen kitleler
• Cilt değişiklikleri
• Kanama
• Dışkılama veya idrar yapma alışkanlığında değişiklik
• Öksürük ve horlama
• Ses kısıklığı
• Yutma zorluğu
• Ben ve siğillerdeki değişiklikler
Kanserden Korunma
Kanserden korunmak için sağlıklı beslenmek şart.Kanser riskini artıran gıdalardan uzak durmak, kısa zamanda yüksek ateşte pişirme gibi yöntemlerden kaçınmak önemlidir. Kanserle savaşan besin ögeleri içeren gıdalar tüketilmeli, günde en az 2-2,5 litre su içilmelidir. Sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş et ürünlerinden uzak durulmalıdır. Günde 2-3 gramdan fazla tuz tüketmemek gerekir. Fazla kırmızı et tüketimi, kalın bağırsak kanseri riskini artırdığı için haftada en fazla yarım kilo kırmızı et tüketilmeli, bunun yerine; balık, tavuk, hindi gibi beyaz etler tercih edilmelidir. Bakla, kuru fasulye, nohut, börülce, mercimek gibi bitkisel proteinler sofralardan eksik olmamalıdır.Şeker ve yağ tüketimine de dikkat edilmelidir. Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve yenilmelidir. Ispanak, karalahana, brokoli, pazı, marul gibi koyu yeşil; domates, pancar, nar gibi koyu kırmızı; havuç, bal kabağı, kayısı gibi koyu sarı-turuncu; kırmızılahana, patlıcan gibi mavi-mor; sarımsak, soğan gibi beyaz sebzeler meyveler ile beslenilmeli yani sofralar renkli olmalıdır. İşlenmiş tahıl ürünleri yerine tam buğday, tam çavdar, tam yulaf tercih edilmeli yani kanserden koruyucu besinleri almak için "tam" beslenilmelidir.
Tanı Nasıl Konur:
Kişilerde; belli yaşlarda belli aralıklarla önerilen belirli tarama testlerinde kanser şüphesi belirirse ya da kanserin belirti ve bulgularından birine sahipse kanser tanısı için doktor tarafından bazı testlerin uygulanması gerekmektedir.Tanı konmasında çeşitli görüntüleme yöntemleri ve biyopsi materyallerinin laboratuvarda histo-patolojik incelenmelerinden faydalanılmaktadır.
RSS