KONKORDATA KESİN MÜHLETİNİN SÖZLEŞMELER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Kanunkoyucu konkordato kesin mühleti içerisinde borçluların sözleşmelerden en az şekilde etkilenmesi için oldukça radikal hükümler kaleme almıştır. Buradaki amaç hemen hemen her yazımızda da belirttiğimiz üzere borçlunun bozulan ticarî dengesinin yeniden oluşturulması, özelde borçluya genel de ise ülke ekonomisine katkı sağlamaya devam edilmesidir.

Konuya ilişkin “kesin mühletin sözleşmeler bakımından sonuçları” başlıklı İcra ve İflâs Kanununun (İİK) 296’ncı maddesi şu şekildedir:

“Sözleşmenin karşı tarafının konkordato projesinden etkilenip etkilenmediğine bakılmaksızın, borçlunun taraf olduğu ve işletmesinin faaliyetinin devamı için önem arz eden sözleşmelerin devamı esastır. Bu sözleşmelerde yer alıp da borçlunun konkordato talebinde bulunmasının sözleşmeye aykırılık teşkil edeceğine, haklı fesih sebebi sayılacağına yahut borcu muaccel hâle getireceğine ilişkin hükümler, borçlunun konkordato yoluna başvurması durumunda uygulanmaz. Sözleşmede bu yönde bir hüküm bulunmasa dahi sözleşme, borçlunun konkordatoya başvurduğu gerekçesiyle sona erdirilemez. Bu fıkra kapsamında geçici ve kesin mühlet süresince devam eden sözleşmeler nedeniyle borçlanılan edimler karşılıklı olarak ifa edilir.

Borçlu, tarafı olduğu ve konkordatonun amacına ulaşmasını engelleyen aşırı külfetli sürekli borç ilişkilerini, komiserin uygun görüşü ve mahkemenin izniyle herhangi bir zamanda sona erecek şekilde feshedebilir. Bu çerçevede ödenmesi gereken tazminat, konkordato projesine tabi olur. Hizmet sözleşmelerinin feshine ilişkin özel hükümler saklıdır.”.

Madde metninden de anlaşıldığı üzere burada borçlunun lehine olacak şekilde hem sözleşmelerin feshini engelleyen genel bir kural hem de borçluya belirli koşullar altında sözleşmeleri tek taraflı fesih yetkisi veren istisnai bir düzenleme bulunmaktadır.

- Borçlu ile yapılan sözleşmenin, karşı tarafça fesih yasağı

Borçlu ile daha önce yapılmış olan sözleşmelerin içeriğinde “borçlunun konkordato talebinde bulunmasını sözleşmeye aykırılık teşkil edeceği, haklı fesih sayılacağı veya borcu muaddel hâle getireceği” şeklindeki tüm düzenlemeler geçersiz sayılır. Bu hükümlerin uygulanması karşı tarafça mümkün değildir. Bir başka ifade ile sözleşmede bu yönde açık bir hüküm olmasa dahi, borçlunun konkordatoya başvurması gerekçesiyle sözleşme sona erdirilemez (İİK m. 296/1).

Bu yasakla, borçlunun işletmesinin faaliyetlerinin, özellikle borçluya temel mal veya hizmet sağlayan kredi sözleşmeleri gibi sözleşmelerin devamlılığı hedeflenmiştir. Düzenleme her ne kadar sözleşme serbesti ilkesine ve maddi hukuka müdahale olarak değerlendirilse de kanunkoyucu bu yaklaşımı kanaatimizce oldukça yerinde olmuştur. Amaç; borçlunun konkordatoya başvurmasının önündeki engelleri kaldırmaktır.