İnsan Hakları Evrensel Bildirisi

Türkiye’nin belki de en güzel yürüyüş parkurlarından birisi olan Kavaklık Parkı’na dikilen levhalar herkesin ilgisini çekiyor.

‘İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin toplam 30 maddesinden bazıları sarı levhalara yazılarak parkura herkesin okuyabileceği şekilde yerleştirilmiş.

                                                                                 ***

Sabahları benim de yürüyüş yaptığım bu parkta levhaları görünce önce çok şaşırdım ama söylemeye bile gerek yok hem beğendim, hem de sevindim.

Şaşırdım, çünkü Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Asım Güzelbey’in böyle taraklarda bezi olmadığını biliyorum.

Mutlaka bir gerekçesi vardır, kaz gelecek yerden tavuğu esirgememiştir! Ama ne olursa olsun, çok güzel olmuş. İnsanlar durup okuyorlar, birbiri ile tartışıyorlar, en çokta buna sevindim.

                                                                                 ***

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (Universal Declaration of Human Rights ya da kısaca UDHR), Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nun Haziran 1948'de hazırladığı ve birkaç değişiklik yapıldıktan sonra 10 Aralık 1948'de, BM Genel Kurulu'nun Paris'te yapılan oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir. Bildirinin imzalandığı 10 Aralık, Dünya İnsan Hakları Günü olarak kutlanıyor. Dr. Güzelbey her sene bu önemli günü gündemine alırsa ne iyi olur.

                                                                                  ***

Adı üzerinde bu bildirinin ana teması insan hakları.

Yani, en başta yaşam ve özgürlük olmak üzere sağlık, eğitim, yiyecek, barınma ve toplumsal hizmetler de içinde olmak üzere sağlığa ve esenliğe uygun bir yaşam düzeyine kavuşma; yasanın koruyuculuğundan eşit olarak yararlanma; barışçıl amaçlar için toplanma ve dernek kurma; evlenme, mal ve mülk edinme; çalışma, işini seçme özgürlüğü; din, vicdan, düşünce ve anlatma özgürlüğü hakları İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin temellerini oluşturuyor.

10 gün sonra 63. yılını kutlayacağımız bildirinin kısa bir tarihçesini sunuyorum:

                                                                                    ***

“Devletler, önceleri, baskıya dayanan bir anlayışla yönetilmekteydi. Bu anlayışa son vermek amacıyla 1215 yılında İngiltere Kralı'na kabul ettirilen bildiri olan Magna Carta, insan hakları kavramının ilk belgesi sayılır. İnsan hakları konusunda yayımlanan bir diğer önemli bildiri ise, Amerika'da yayımlanan Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'dir.

Özgürlük, eşitlik ve kardeşlik gibi kavramlar, 1789 yılında gerçekleşen Fransız Devrimi'nden sonra yayımlanan "İnsan Hakları Bildirisi"nde gerçek yerini almıştır.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra devletler, bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması konusunda birleştiler. Bunun bir nedeni de, insanlara özgürlük tanınmasının, devam ederse uygarlıkların sonu olabilecek savaşları da önleyebileceği düşüncesidir.

Bildiri, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu’nca Haziran 1948'de hazırlandı. Yapılan kimi değişikliklerin ardından, 10 Aralık 1948'de Genel Kurulun Paris'te yapılan oturumunda kabul edildi. Oturumda, 6 sosyalist ülke çekimser kaldı. Bildiri, bu ülkeler ile Suudi Arabistan ve Güney Afrika Birliği dışında kalan ülkelerin oylarıyla kabul edildi.

(Gördüğünüz gibi bu bildirinin altına imza atmaktan imtiha eden Suudi Arabistan şimdi Suriye’ye insanlık dersi vermektedir!)

Bu bildiriyle, yalnızca demokratik anayasalarla tanınan temel medeni ve siyasi haklar değil, ekonomik, toplumsal, kültürel haklar da genel tanımlarla belirli hale gelmiştir.

İlk grup haklar arasında, yaşama, özgürlük ve kişi güvenliği gibi haklarla birlikte, keyfi tutuklama, hapis ve sürgünden korunma, bağımsız ve tarafsız mahkemelerde adil ve kamuya açık olarak yargılanma hakkı ile düşünce, vicdan, din, toplanma ve örgütlenme özgürlükleri bulunur.

Sosyal güvenlik, çalışma, eğitim, toplumun kültürel yaşamına katılma haklarıyla bilimsel ilerlemenin ürünlerinden yararlanma hakkı ise, bildiriyle getirilen yeniliklerdendir.”

İ