“Phokaia” Foça

Foça, İzmir’in kuzeyinde yer alan bir sahil ilçesidir. Kent Antik Çağda bir İyon yerleşimi olarak ortaya çıktığına denizde yaşayan foklardan dolayı “Phokaia” adını almış günümüze Foça olarak gelmiştir.
İzmir’den sonra Çiğli ve Menemen’den sonra, Buruncuk mevkiini geçince ilk ışıklardan sola döndüğümüzde, Eski Foça yoluna giriyoruz. Yolun takip ediyoruz. Ilıpınar ve Yenibağarası köylerini geçtikten sonra Foça’ya (daha doğrusu Eski Foça’ya) varıyoruz. Eski Foça’da sahil yolunu takip ettiğimizde, 20 km sonra Yeni Foça’ya ulaşıyoruz. İzmir - Foça arasında toplum ulaşım araçları da bulunuyor.
Foça’yı gezmeye başlamadan bilmemiz gereken bir husus var. Bir Foça yok, gerçekte 2 Foça var. Eski ve Yeni Foça

Foça’da Gezilecek Yerler
Pers Mezar Anıtı
Foça’nın 10 km doğusunda, İ.Ö. 4. Yüzyıla ait Pers Mezar Anıtı. İki katlı olan anıt mezar büyük bir kaya kütlesinin oyulmasıyla oluşturulmuş ve mezar odası alt katta bulunuyor.

Yel Değirmenleri
18. ve 19. yüzyıla ait olan ve kendi haline bırakılmış üç yel değirmenleri kendi haline bırakılmış görünüyor. Yel değirrmenlerinin bulunduğu tepeden Foça’yı, denizi ve adaları seyretmenin tadına doyum olmuyor.

Taş Evleri
Taş evler yöreye özgü, yörenin egemen mimari mirası kabul ediliyor. Birçok taş ev restore edilmiş, bir kısmı butik otel ya da kafe olarak hizmet veriyor. Bu evlerin hemen tamamının birbirinde güzel giriş kapıları, renkli panjurları, küçük ve sevimli balkonları ve çiçekli bahçeleri misafirlerini bekliyor.

Surlar ve Beşkapılar Kalesi
İlçenin doğusundaki tepelerin üzerinde geçen surlar, Athena Tapınağı’nın bulunduğu yarımadayı kuşatıyor. Foça, bu surların içerisinde kalıyor. Surlarda bulunan yazıta göre, Kanuni zamanında 1538-1539 yıllarında onarım görüyor. Kısmen tahrip olan surlar 1983’de restore ediliyor. Eski zamanlarda surların yan yana dizili 5 kapısının bulunduğu bölüm şehre giriş için kullanılıyor. Kale Unesco Dünya Kültür Mirası aday listesinde yer alıyor.

Foça Adaları
Hayırsız (Atatürk *), Metalik, Orak, Pide, Fener (Oğlak), Eşek ve İncir adalarında Foça’nın simgesi fokların yanı sıra birçok kuş türü barınıyor. Bu adaların en büyüğü olan Orak Adası’nın güneybatısında bulunan Siren Kayalıkları fokların barınağı olarak biliniyor. Foça adının dönüşümü de antik “Phokaia” (fok yurdu) kelimesinden olduğu anlaşılıyor. Akdeniz foklarının barınağı olduğundan bu kayalıklara çıkmak, yüzmek ve avlanmak yasak.

Foça Plajları
Gerek Foça’nın merkezinde gerekse Foça’dan Yeni Foça’ya giderken birçok farklı noktadan denize girilebilecek yerler mevcut. Foça’da deniz oldukça temiz ve pırıl pırıl.
Foça çevresinde bulunan birçok koya ve Adalara tekne turlarıyla gidilebiliyor. İlçe merkezinde günübirlik ve saatlik tur düzenleyen tekneler bulunuyor.

Sakız Dondurma Nazmi Usta
Foça’nın en ünlü esnafı. 32 yıldır ilçede hizmet veriyor. İlçenin merkezinde küçük bir dükkan olmasına karşın, gün boyu müşterisi eksik olmuyor. Oldukça lezzetli dondurmaları, yolunuz Foça’ya düşerse denemeyi unutmayın!

Karataş Efsanesi
Yaygın efsaneye göre; bölgede bulunan ama nerede olduğu kimse tarafından bilinmeyen Karataş’a basan ziyaretçilerin Foça’dan bir daha ayrılamayacaklarına inanılıyor. Güzel bir efsaneymiş. İnsan gerçek olmasını istiyor.

Kozbeyli Köyü
Sakin ve sessizliği, tarihi yapıları, taş evleri, daracık sokakları, dibek kahvesi ve eksik olmayan misafirleriyle, Foça’nın hemen yakında şirin mi şirin bir köy.
Köy aynı zamanda, ünlü edebiyatçı, şair – yazar Hüseyin Yurttaş’ın köyü. Hüseyin Yurttaş, 1946’da Foça’nın Kozbeyli Köyü’nde doğdu. Parasız yatılı okudu. !964 – 1983 yılları arasında çeşitli illerde öğretmen olarak görev yaptı. Arkadaşlarıyla birlikte İzmir’in en uzun ömürlü edebiyat dergisi “Dönemeç”i çıkardı. Onlarca şiir, düzyazı ve çocuk kitabı bulunan yazar, köyde yaşıyor.

Köyün tarihi 600 yıl öncesine gidiyor. Bütün Ege Bölgesi’nde gördüğümüz yapıyı burada görüyoruz. Bölge eski bir Rum bölgesi. Mübadele sırasında, Kozbeyli’li Rumlar Yunanistan’a gönderilirken, Yunanistan’dan gelenlerin bir kısmı da buraya yerleştiriliyor.

Köyde birçok kafe, restoran ve birbirinden sevimli hediyelik eşya dükkanları bulunuyor. Bütün bunların içinde bir tanesi var ki; köyün adıyla özdeşleşen, adeta köyle bütünleşen Şakir’in Dibek Kahvesi görülmesi gereken bir yer. Köyü ziyaret eden hemen herkesin uğradığı otantik ve sevimli bir yer.
Foça’ya giderken ya da Foça’dan dönerken tabelalar size köyü gösteriyor. Ulaşım oldukça kolay ve rahat.


Yeni Foça
Gerek Eski Foça’dan gerekse de Kozbeyli Köyü’nden Yeni Foça ulaşım rahat ve kolay. Yeni Foça Eski Foça’ya göre beton yığını duruyor.
Yeni Foça’nın da sessizliği, sakinliği, insanların rahatlığı, denizin güzelliği ve temizliği, bütün beldeyi kaplayan sahil şeridi ve plajı, yürüyüş ve bisiklet yolu, birbirinden güzel kafeleri ve ara sokaklarındaki taş evleriyle görülmeyi hak ediyor.
Ayrıca Kybele Açık Hava Tapınağı, Athena Tapınağı, Antik Phokaia Kenti, Şeytan Hamam ve Osmanlı Mezarlığı görülebilir.
Gerek Eski Foça gerekse de Yeni Foça’da her bütçeye uygun konaklama olanakları bulunuyor.
Foça, İzmir’in sevimli, küçük bir ilçesi. Limanı, çarşısı, taş evleri, tarihi yapıları, denizi ve el değmemiş koyları, yel değirmeni ve tepeden Foça’nın seyrine doyum olmayan görüntüsü, sıcak ve yardımsever insanları, adaları, mitolojik öykülere konu olan Siren Kayalıkları, Akdeniz foklarıyla farkında olmadığımız bir cennet.

(*) Hayırsız Ada’ya güneyden yaklaşırken ortaya çıkan siluetin Atatürk’e benzetilmesinden dolayı Atatürk Adası da deniyor.