Gümrü / Gymuri

Gümrü, Şirak bölgesinin en büyük şehridir. Başkent Erivan'ın 120 km kuzeybatısında yer alır, Yaklaşık 200.000 kişilik nüfusu ile Ermenistan’ın ikinci büyük şehridir. Tarihi boyunca pek çok kere isim değişmiştir.

Bilinen ilk adı Kumayri’dir. 1840 - 1924 yılları arasında Alexandropol, 1924 – 1990 yılları arasında Sovyetler Birliği’nin kurucusu Lenin’den esinlenerek Leninakan adını alan şehir, Sovyetler Birliği’nin çözülmesinden sonra, 1991’den sonra Gyumri –Gümrü adını geri almıştır. Bugün halk iki ismi (Leninakan ve Gyumri) birlikte kullanmaktadır.
Bölge Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Osmanlılar, İranlılar’a ev sahipliği yapmıştır.

Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin uluslararası alandan imzaladığı ilk antlaşma, TBMM ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında 3 Aralık 1920’de imzalanan Gümrü Antlaşması’dır. Antlaşmanın imzalanmasından bir gün sonra Ermenistan Sovyetler Birliği’ne katıldığından dolayı antlaşma onaylanmamıştır. Sovyetler Birliği ile 16 Mart 1921 tarihinde Moskova, 13 Ekim 1921’de de Kars antlaşmaları imzalanmış ve doğu sınırı çizilmiştir.
Gümrü’de görülecek yerler arasında kent meydanı, siyah kilise, siyah kale, Ani Katedrali (Kars Ani’deki katedralinin aynısı), küçük müzeleri, heykelleri ve trafiğe kapalı sokakları görülmeye değerdir.

Şehirde birkaç otel ve oldukça güzel restoranlar, kafeler, oldukça zengin şarap, vodka ve brendy dükkanları bulunmaktadır.
Gümrü küçük bir şehir olduğundan, birkaç saat içine yürüyerek dolaşmak mümkündür. Erivan’dan Gümrü’ye 07.55, 14.25, 18.25 ve Gümrü’den Erivan’a 08.25, 11.45, 18.15 saatleri arasında karşılıklı tren seferleri mevcut olup yolculuk 3 saat sürmektedir. Bir kişilik tren bilet fiyatı 1 Ermenistan Dramı’dır. 1 dolar 486 Dram’dır.
Güzel bir mimariye sahip olan Gümrü’yi de Kars’ı yapan ustalar yapmıştır. Gümrü’dekiler şehir için “Kars’ın kopyası” diyorlar.

Akyaka Sınır Kapısı, Kars’ın Akyaka ilçesinde, Ermenistan sınırında bulunan demiryolu sınır kapısıdır. Akyaka – Gümrü arası 10 km mesafedir. Alican Sınır Kapısı, Iğdır’ın merkez Alican Köyü’ne bulunmaktadır. Alican – Erivan arası 40 km mesafededir. Kapılar 1993’ten beri kapalıdır.

Ermenistan bize çok yakın ama çok uzak bir komşu, keşke çok daha yakın olsak. Akyaka ve Alican sınır kapıları şartsız ve koşulsuz açılmalıdır. Kapılar açılarak iki halkın birbiriyle daha yakın ilişki kurması sağlanmalıdır.