Dünyadaki İlginç Mezarlıklardan Bir Demet

“Kimse kendini vazgeçilmez sanmasın, mezarlıklar vazgeçilmez insanlarla doludur” 

Dünyadaki her din ve inancın kendine özgü davranış kalıpları bulunmaktadır. Bu davranışlar yaşamdan sonraki ölümü simgeleyen mezarlara/mezarlıklara da yansımış durumdadır.

Mezar/mezarlık dediğimiz zaman herhangi bir dinin simgesel alanına girmiş olmaktayız.  Her din paranın iki yüzü gibidir. Bir herkesin tartışmasız inanması gereken doğmatik kısmı, bir de her toplumun kendine özgü uygulamaları/yorumları olan kültürel kısmı bulunmaktadır. Aynı dine inanan toplumların mezar/mezarlıkları kültürel yapıyı yansıtmaktadır.

Bazı Arap toplumları mezara ve mezarlığa izin vermezler, ölüyü gömdükten sonra mezar yerinin kaybolmasını istemektedirler. Suudi Arabistan’da aileler ölen yakınlarının nereye gömüldüğünü bilmezler, mezarların başında herhangi bir işarette bulunmamaktadır. Dolayısıyla mezar başında dua etmek ve ağlamak da yasaktır. İslam öncesi ile İslam sonrası mezar taşları birbirinden farklıdır. Bazı ülkelere de mezarlıklar açık hava müzesi gibi görünmektedirler.

İnsan, toplum içinde kültürel bir yaratıktır. Genel kabul edişe göre “Kültür, doğanın yarattıklarına karşılık, İnsanoğlu’nun yarattığı her şeydir”

Bu anlamda çeşitli ülkeleri gezdiğimde ziyaret ettiğim gördüğüm bazı mezarlıkları sizinle paylaşmak istedim.

Bu ve benzeri mezarlıkların darısının bizdeki mezarlıkların başına diyelim.

Novodeviçi (Genç Kızlar) Mezarlığı (Moskova -  Rusya)   

Novodeviçi Mezarlığı, Rusya’nın başkenti  Moskova'daki bir mezarlıktır. Moskova’nın turistik alanlardan, 16. yüzyıldan kalma Novodeviçi Manastırı'nın bitişiğindedir. Ünlü şairimiz Nazım Hikmet’in mezarının da yer aldığı mezarlık, ülkenin devlet adamları, yazar, şair, bilim insanı, sanatçı ve askerlerin defnedildiği bir yerdir.  Yakılıp külleri duvarlardaki vazolara konulanlar dahil, 27 bin kişinin mezarı bulunmaktadır. Mezarlık 11 parsel olarak planlanmış ve 75 bin metrekare büyüklüğündedir. Novodeviçi, 2004’ten bu yana UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde ve dünyanın biletle gezilen sayılı mezarlıklarından biridir. N. Gogol, A. Çehov, V. Mayakovski, K. Stanislaavski, S. Eisenstein, V. Molotov, B. Yeltsin, N. Kruşçev ve Nazım Hikmet mezarlığın sakinlerinden bazılarıdır.

Pere-Lachaise Mezarlığı  (Paris -Fransa)

Fransa’nın başkenti Paris'in merkezinde bulunan mezarlık yıl boyunca dünyanın pek çok ülkesinden binlerce turistin ilgisini çekmektedir. Napolyon tarafından yaptırılan mezarlık, 1804'de açılmıştır. Açıldığı dönemde şehrin dışında kaldığından dolayı halkın ilgisini çekmemiştir.  Belediyenin Molière ve La Fontaine gibi ünlü kişilerin mezarlarını buraya taşımasıyla popüler olmaya başlamıştır.  1871 Paris Komünü’nde kurşuna dizilenlerin anısına dikilen Federeler Duvarı’da burada bulunmaktadır. Mezarlık 44 hektardır. Bir milyona yakın kişinin külleri ve mezarlarıyla dünyanın en ünlü mezarlıklarından birisi, belki de birincisidir. Türkiye’den Yılmaz Güney ve Ahmet Kaya’nın da anıt mezarları burada yer almaktadır.  Moliere, La Fontaine, Auguste Comte, Auguste Blanqui,  Edith Piaf, Chopin Oscar Wilde ve Balzac mezarlığın ünlülerinden bazılarıdır.

Makberet’üş Şuara (Şairler)  Mezarlığı (Tebriz – İran)

Tebriz, İran’ın 4. büyük şehridir. Türkçe karşılığı “Şairler Mezarlığı” olan mezarlığın geçmişi 1072 tarihine kadar uzandığı söylenmektedir.  Adından da anlaşılacağı üzere burası İran'da yaşamış şair ve yazarların gömüldüğü bir anıt mezardır. Dünyada başka bir örneğinin olmadığı söyleniyor. İranlı - Azeri şair Şehriyar anıt mezarlığın en ünlüsüdür.

Fahri Hıyabanı (Ulusal Şeref Mezarlığı) (Bakü – Azerbaycan)

Bakü Fahri Hıyaban (Ulusal Şeref ) Mezarlığı Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 27 Ağustos 1948 tarihli kararı ile kurulmuştur. Burada yatanlar Sovyet döneminde ve bağımsızlık döneminde devletin üst kademelerinde görevde bulunmuş, tanınmış bilim, edebiyat, kültür, güzel sanatlar dallarında üstün başarılar elde etmiş ve İkinci Dünya Savaşı’nda Alman faşistlerine karşı savaşarak “Sovyetler Birliği Kahramanı” unvanını kazanmış insanlardır.  Haydar Aliyev, Ebulfez Elçibey, Azerbaycan’ın ünlü şairlerinden Bahtiyar Vahapzade ve Samet Vurgun, Azerbaycan’ın önemli ressamlarından Azim Azimzade, opera bestecisi Üzeyir Hacıbeyli ve oyuncu Nesibe Zeynalova gibi onlarca kişi yan yana yatıyor burada.

Lychakiv Mezarlığı (Lviv – Ukrayna)

Lychakiv (Licakiv) Mezarlığı, Ukranya’nın 7. büyük şehrinde yer almaktadır. 1786’da kurulan mezarlık, 1991’de Devlet Tarih ve Kültür Müzesi – Mezarlığı olarak kabul edilmektedir. Lviv’in merkezine çok yakın bulunan mezarlık ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir.

Kovaçi Mezarlığı (Saraybosna – Bosna-Hersek)

Kovaçi Mezarlığı, Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’nın merkezinde bulunmaktadır. Yugoslavya’nın 1991’de parçalanmasından sonra oluşan 7 devletten birisi olan Bosna-Hersek’in ilk cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç’in mezarı da burada yer almaktadır. Osmanlı askerlerinin mezarları bulunan mezarlık, 15. yüzyılda Osmanlı’nın himayesine giren Saraybosna’nın en eski mezarlığı olarak biliniyor.

Novadeviçi, Pere-Lachaise, Makberet’üş Şuara, Fahri Hıyabanı ve Lychakiv mezarlıklarında her mezar taşının orijinal bir heykel, bir sanat eseri olduğu açık hava müzesi gibidirler.

Her şeye rağmen ünlü Fransız yazar  Albert Camus’nun şu sözünü hiç unutmamak gerekir. “Kimse kendini vazgeçilmez sanmasın, mezarlıklar vazgeçilmez insanlarla doludur”