Önlem - düzeltme kargaşası

Ne zaman bir sorun olsa hemen birileri çıkıp “Önlem alalım,” diyor.

Çok az insan düzeltelim sözcüğünü sarf ediyor.

Yıl 2000’in ortası[i]

Altı yıl önce bir Anadolu kasabasında mütevazı bir kamyon sürücüsü muavini olduğu söylenen, şu anda iki holding ve altmış şirketi bulunan, Devlet Üstün Hizmet Madalyası sahibi mümtaz bir zatın, sıkı bir bürokrat desteği ile 300 ila 500 trilyon TL (bugünkü değeri yaklaşık 500 – 800 milyon dolar) arasında olduğu tahmin edilen bir vurgun yaptığı söyleniyor.

Bu durum karşısında bir bakan beyanat patlatıyor - “Devlet gücünü gösterecek.” (Bu güne kadar niye göstermedi acaba?)

Bir başka bakan da şöyle diyor - “Soruşturmanın Türkiye genelinde yaygınlaştırılması için çalışma yapılıyor.” (Kim ne yapıyor, bitmesi ne kadar zaman alır acaba?)

Diğer bir yüksek seviyeli bürokrat daha ilginç konuşuyor - “Bize resmen intikal eden bir şey yok, ettiğinde gerekli önlemleri alacağız!” (Almaz iseniz çok ayıp olur!”)

Aynı gün yayınlanan bir başka haber de şunlar yazıyor – “1984 ile 1990 yılları arasında (ki bu bilgi on yıl öncesine ait yenilenmediği için adeta paha biçilmez bir antika, bir hazine niteliğinde bir bilgidir) vatandaşların devletteki âlicenap vatandaşları aracılığıyla hayali ihracatçılara 212 milyon dolar ödemiş olduğu ancak bunların hiçbirinin geri alınamamış olduğu tespit edilmiş. Nedeni mahkeme kararına göre bu paralar teşvik primi olarak (havaya) ödendiği için geri alınması yasal olarak mümkün değilmiş. Eğer bu paralar vergi iadesi olarak ödenmiş olsa imiş geri alınabilirmiş.”

İşte tipik bir resmi önlem alma ve düzeltici faaliyet faciası. Yıllardır süregelen sıradan bir vurgun haberi, alınan önlem belli değil, alınacak önlem belli değil, ne düzeltici faaliyet yapıldı, ne yapılacak belli değil! Korkarız haber asılsız çıkacak ve bir daha ayyuka çıkana kadar ne önlem almaya ne de düzeltmeye gerek kalmayacak.

Bütçeyi doğru yapalım!

Önleme maliyeti kuruş, ise, tetkik sonucu bulunan hata maliyeti onlarca kuruş olur. Teftiş sonucu bulunan hata maliyeti lira ise, müşteriye çıkmadan hemen önce bulunan hata maliyeti onlarca lira olur. Müşteriye yansıyan hata maliyeti ise altın külçe ile ölçülür. Bir gram önleme, tonlarca düzeltmeye bedeldir.

Genellikle, önlem almak ile düzeltmek kavramları birbirine karıştırılıyor.

Düzeltmek nedir? Düzeltmek, bir hata, müşteri öncesinde (sunulmadan önce) ve müşteri sonrasında (sunulduktan sonra) ortaya çıkınca özür dilemek, yeniden yapmak, çiçek göndermek, parasını almamak vb bir yöntemle hatayı affettirme girişimi, hatanın yok sayılmasını temin etmek, “hatayı geriye sarma veya alma!” işlemidir.

Zaman zaman ders alınarak gelecekte tekrarının meydana gelmemesi için düzeltici faaliyet hatanın yer aldığı çevrim içine kalıcı bir tarzda yerleştirilebiliyor. Ama uygulamada çoğunlukla hatalardan ders alınmıyor ve sürekli aynı hatalar tekrarlanabiliyor. Bunun başlıca nedeni arasında yapılan hatalarla ilgili herhangi bir çetele tutulmaması geliyor.