Balık kılçığı...

Siz bir değiştirin, görün!

Bir # - “Biliyorsun, bir müddetten beri yemekhanedeki yemeklerden şikâyet alıyoruz. Sence, bu durum nasıl düzeltilebilir?”

İki # - “Aşçıyı değiştirin yeter.”

Bir # - (İki numara bizim aşçıyı adeta Hasbi Tembel Er çizgi dizisindeki aşçıyla karıştırmış gibi konuşuyor) “Aşçıyla iş bitiyor mu? Başka bir şeyler daha yapmak gerekmez mi?”

İki # - “Siz aşçıyı hele bir değiştirin bakın her şey nasıl düzeliyor!”

“Aşçıyı kurban edince işler yoluna girecek!” çözümünü üretmiş kişinin rahatlığını kabullensen mi?

Şekli nedeniyle balık kılçığı olarak adlandırılan bu yaklaşım aynı zamanda bu tekniği geliştiren Kauro Ishikawa adına atfen Ishikawa Şeması veya neden - sonuç şeması olarak da anılıyor. Bir sorun, sonuç veya iyileştirme konusu şemanın sağ tarafına yazılıyor.  Buna yol açan nedenler kategorize ediliyor. Her kategori altına da bu kategorilere giren alt nedenler yazılıyor ve ortak soruna balık kılçığı gibi bağlanıyor.    

Örnek olarak aklıma mutfaktan çıkan yemeklerin çalışanlar tarafından beğenilmemesi sorunu geliyor. Yemek neredeyse her işletmenin çözümü güçlük gösteren ana sorunu.

Önce neyin beğenilmediğini tespit etmek gerekiyor. Beğenilmeyen, yemeğin içindeki malzeme, pişirme şekli, takdim şekli, kalori miktarı, temizlik veya başka şeyler olabilir. Sorun diyelim ki bunların hepsi olsun. Sorunları teşhis ettikten sonra sıra bunların kök nedenine inmeye geliyor. Bu nedenler kullanılan malzeme, pişirme teçhizatı, yöntem, çevre şartları, insan, işletme politikaları gibi ana başlıklar ayrılıyor. Bu ana başlıkların her birinin altına muhtemel alt nedenler yazılıyor.

Malzeme başlığı altına, kötü, bozuk, tarihi geçmiş gıda ürünlerinin kullanılması, yeterli malzeme stokunun olmaması, gelen malzemenin iyi korunmaması, miktarların yetersiz olması, kalori hesabının yapılmaması gibi nedenler sıralanıyor. Teçhizat başlığı altında, pişirme teçhizatının yetersizliği, teçhizatın yanlış kullanılması, kullanıldıktan sonra iyi temizlenmemesi gibi alt nedenler açılıyor. Yöntemler başlığı altında, pişirme reçetelerinin yetersizliği, iş talimatlarının açık ve seçik olmaması, okunaksız yazılması, temizlik kurallarının belli olmaması, performansın değerlendirilmemesi gibi alt nedenler yazılıyor.

İnsan kaynakları başlığı altına, çalışanların bilinçsiz olması, temizlik kurallarına uymaması, aşırı iş yükü, yetişme eksikliği, yetiştirmeye zaman ayrılmaması, çalışanların işe devamsızlığı, iş tatmini gibi alt nedenler gösteriliyor. İşletme politikası başlığı altına, yöneticilerin konuyu önemsememesi, çalışanların motivasyonunun düşük olması, ücretlerin azlığı, disiplin gevşekliği, işletme politikalarının kararsızlığı veya belirsizliği gibi alt başlıklar yazılıyor. Çevre şartları başlığı altına, mutfak yerinin darlığı, havalandırmanın yetersiz olması, soğuk depo bulunmaması, hava ısısının yüksek olması gibi alt nedenler sıralanıyor.

Daha sonra bu bilgi bir şema üzerinde gösteriliyor.  Çetele tutma veya beyin fırtınası gibi bir teknikle her biri için veri toplama işlemine geçiliyor.

Toplanan veriler bir balık kılçığı yardımıyla beceriksiz bulduğumuz aşçıyı muhtemelen daha beceriksiz başka bir aşçı ile değiştirmenize mahal bırakmıyor.

Öğretici yanı, kafaları uçurmaya gerek kalmadan da sorunlara çözüm bulunabileceğini göstermesi oluyor!