Anadolu’nun Harikaları (1)

Doğudan batıya, kuzeyden güneye Anadolu’nun 12 bin yıllık oldukça zengin bir tarihi bulunmaktadır. Anadolu’da binlerce yıldır birçok medeniyete ve halka ev sahipliği yapmıştır. Anadolu toprakları bir medeniyet ve halklar mozaiğidir. Birileri bunu kabul etse de, etmese de tarihsel ve kültürel zenginliği ortada duruyor. Anadolu zengin bir hikayesi olan yerleşim yeridir.

Bu yazıda hepsini gördüğüm, taşına toprağına elimi sürdüğüm, yollarında yürüdüğüm, geçmişinin güzellikleri kadar çirkinliklerine de tanıklık eden, insanın insanı sömürmediği, baskı ve zulmün olmadığı, geçmişin bütün acılarıyla yüzleşebildiğimiz bu topraklarda yaşayan bütün halkların bir torunu olarak ve gelecekte insanca bir yaşam hayalini kurduğum Anadolu’nun bazı güzellikleriyle sizi baş başa bırakmak istiyorum.

Efes (Ephesos), M.Ö. 6000 yılında kurulmuş, birçok uygarlığa (Antik Yunan, Roma, Doğu Roma, Anadolu Beylikleri ve Osmanlı dönemlerine) ev sahipliği yapmış antik Yunan kentidir. İzmir ilinin Selçuk ilçe merkezinin yakınında bulunmaktadır.

2015 yılında Unesco Dünya Miras Listesi’ne alınan Efes Antik Kenti dört bölümden oluşmaktadır: Çukuriçi Höyük, Aysuluk Tepesi (Selçuk Kalesi, St. John Bazilikası, İsa Bey Cami ve hamamı, Artemision), Meryem Ana Evi ve Efes Antik Kenti.

Efes Antik Kenti’nin en güzel ve gösterişli yapılarından biri olan Celsus Kütüphanesi, M.S. 117 yılında anıt mezar ve kütüphane olarak inşa edilmiştir.

Göbeklitepe, Urfa’da merkeze 18 km uzaklıkta bulunan Örencik köyünde tarlasını süren bir köylünün bulduğu oymalı taş nedeniyle ortaya çıkmıştır. Göbeklitepe’de ortaya çıkarılan çeşitli hayvan ( aslan, tilki, turna, yılan ve turna) ve insan figürlerin olduğu “T” biçimli taşlar 4/6 metre yüksekliği ve 10/14 ton ağırlığındadır. Bu taşların bire bir kopyaları Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde görülmektedir.

Tarihin sıfır noktasını oluşturan Göbeklitepe, 2018 yılında Unesco Dünya Miras Listesi’ne dahil edilmiştir.

Afrodisias, Aydın ili Karacasu ilçesine bağlı Geyre köyünde bulunmaktadır. Afrodisias, 7 bin yıllık geçmişine rağmen bütün güzelliğini korumaktadır. Afrodisias’ta müzik dinletisi için odeon, hamam, tapınak, stadyum, pazar yeri, tiyatro ve imparatorlar salonu yer almaktadır.

Afrodisas, 2017 yılında Unesco Dünya Miras Listesi’nin içine alınmıştır.

Sagalassos, Burdur ili Ağlasun ilçesinin 7 km kuzeyinde ve Akdağ yamaçlarında, denizden 1700 metre yüksekliğinde yer almaktadır. Bölgede yaşayan en eski halk Solimler. Antik Yunan’da Pisidya’nın başkentidir.

2009 yılında Unesco Dünya Miras Geçici Listesi’ne giren Sagalassos’un en önemli yapısı Antoninler Çeşmesi’dir.

Zeugma, Gaziantep ili Nizip ilçesine 10 km uzaklıktaki Belkıs köyü sınırları içerisindedir. M.Ö. 300 yıllarında Büyük İskender’in bir generali tarafında inşa edilmiştir. Kazılarda elde edilen eserler, 2001 yılında ziyarete açılan ve dünyanın en büyük mozaik müzelerinden biri olan Zeugma Mozaik Müzesi’nde sergilenmektedir.

Zeugma “köprü” “ geçit” anlamına gelmektedir. Antik şehir, Roma döneminden kalan mozaikleri ile dünyaca ünlüdür. Zeugma’nın en göz alıcı, kıymetli ve antik kentin simgesi, M.S. 2. yüzyıl tarihli Çingene Kızı Mozaiği’dir. 

Zeugma, 2012 yılında Unesco Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınmıştır.

Aizanoi, Kütahya ili Çavdarhisar ilçesi sınırları içerisinde yer alır. Kentin tarihi M.Ö. 2. yüzyıl ve sonrasını kapsamaktadır. Kentin en önemli yapısı Zeus Tapınağı’dır. Tapınağın bulunduğu yer kentin ana kutsal alanı olup, 53x35 metrelik taban alanına oturtulmuştur. Kısa yanlarında 8 adet, uzun kenarlarında 15 adet sütun yer almaktadır. 

Aizanoi, 2012 yılında Unesco Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edilmiştir.

Nemrut Dağı, Adıyaman ili Kahta ilçesi Karadut köyü sınırlarında 2.150 metre yüksekliğinde yer almaktadır. Dağın zirvesinde M.Ö.69-36 yılları arasında hüküm süren Kommagene Kralı I. Antiokhos’un adına yapılan dev heykeller bulunuyor.

Nemrut Dağı, dev heykelleri, kabartması ve tümülüsüyle 1987 yılında Unesco Dünya Miras Listesi’nde yer almaktadır.

St. Pierre Kilisesi, Hatay il merkezine 2 kilometre mesafede, Habib-i Neccar  Dağı yakınında bulunmaktadır. Hıristiyanlar için haç yeri olarak kabul edilen kilise, İsa’nın12 havarisinden St. Pierre tarafından yaptırılmıştır. Kilise, eni 9,5, derinliği 13 metre ve yüksekliği 7 metre olan bir mağarada bulunmaktadır.

Kilise, 2011 yılında Unesco Dünya Miras Geçici Listesi’ne alınmıştır

Titus Tüneli, Hatay ili Samandağ ilçesi Çevlik köyünde binlerce yıl önce (M.S. 1. yüzyılda) insan eliyle yapılmıştır. Musa Dağı’ndan gelen sel sularını yönlendirmek, kenti su baskınlarından korumak ve sel sularının getirdikleriyle limanın dolmasını önlemek için inşa edilmiştir. 1.380 uzunluğu bulunan tünelin 130 metresi kapalıdır. Tünelin yüksekliği 7 metre ve genişliği 6 metredir.

Tünel, 2014 yılında Unesco Dünya Miras Geçici Listesi’ne alınmıştır.