Atam Sözü

İnsanların hayatında yaşadıkları deneyimlerde elde ettikleri tecrübelerin ışığında kullandıkları bazı sözler nesillere aktarılır ve bunlara atalarımızın söyledikleri sözler diyerek hafızamıza kazırız. Neler vardır neler bunların arasında. Öyle cümleler ortaya çıkarki her döneme, her topluma ders verir. Bazen dedelerimizden dinleriz bu güzel sözleri ve ' ne büyük adammış benim dedem ' deriz. Aslın oda kendi dedesinden dinlemiştir bu sözleri. ' Büyük lokma ye büyük soz söyleme ' derler.
Bende bu Kaide'ye kimi zaman uyar, kimi zaman uymam. Büyük lokma yememeye dikkat etmekteyim fakat büyük soz söylemekten her zaman kaçınırım. Aslında büyük söz söylemektense susmayı tercih ederim. Kime muhabbetle bakmamışsam, mutlaka ona muhtaç olmuşumdur. Bu nedenle her hareketime dikkat etmeye çalışırım. Aklınıza gelen bir Ata sözünün neden söylenmiş olduğunu bir düşünün. "Tarlaya ne ekersen onu biçersin " bu sözün ne kadar basit olduğunu görüyorsunuz. Buğday ekip, darı biçemessiniz. Ne kadar basit değilmi.
Aslında ne i̇çin söylendiği o kadar basit olmasa gerek. Hayatta yapacağın olumlu her konu, bir şekilde olumlu olarak sana geri dönmekte. Kim kime kötülük ederse, bir sekilde onun karşılığını görmekte. Her zaman iddia ederim kainatta bir denge unsuru bulunmakta. Zaten denge olmasa DUNYA bu yörüngesinde bulunmaz, insanlık tarihi burada oluşmazdı.
Bir de bir ata sözü vardır, tam olarak cümleyi bilmesemde hastalıkların geçici olduğunu fakat aptallığın baki olduğunu ifade eder. Bir başka ata sözü ise ‘’ Davul dengi dengine vurulur’’ der. Kanımca davul çalmak bir sanattır. Hani bazen davul ile orkestrada bir solo icraat yapılırya, bayılırım. Fakat davul dengi dengine çalmassa gürültüden başka bir şey değildir ve tahammül bile edemessiniz. Bu ATA mın sözü bir çok anlama geldiği muhakkak. Kimi düğünlerde uymayan aileler hakkında bu deyimin çok kullanıldığına şahit olmuşumdur.
Birde başka bir ATA sözü vardır pek fazla dilde dolaşmaz fakat çok anlamı kapsar. ’Darı Unundan Baklava Olmaz, İncir Ağacından Oklava Olmaz’ ne tarafa yontarsanız yontun bu deyim bir başka deyime girizgah gibi söylenmiş olabilir diye düşünmekteyim. Birde değerli madenlerle ilgili Ata sözlerimiz vardır. Burada madenin kendisi değer anlamına gelmektedir. Mesela ‘ Yiğit el öpmeyle Kul olmaz , Altın yere düşmeyle pul olmaz’ sözü ile ifade edilmektedir. Bir başkası ise ’ Merkepe Altın Palan Vursan Merkep Yine Merkeptir ’. Ata sözlerinde AT kelimesi genelde asaleti simgeler, Merkep ise her ne kadar aynı parallelde iş yaptığı düşünülse bile, asaleti temsil etmemektedir. At kelimesinin bir başka ATA sözünde kullanılışı ise ‘ Abdal Ata Binince Bey Oldum Sanır , Şalgam Aşa Girince Yağ Oldum Sanır’ .
Bu güzel sözleri ülkemde başefendinin ekranlarda izlediğimiz bindiği atın onu sırtından atması ile ilgilendirmemekteyim. Çünki ‘ Her At Binicisine Göre Kişner ’ diyede bir başka Ata sözü söylenir. Kendisinin önemli bir toplantıda yaptığı konuşmada, sözlerini bilimsel kişilerin hazırladığı ‘Sustainable Development’ türkçesi ‘Sürdürülebilir Kalkınma’ konusunda kullandığı cümleleri dikkatle dinledim . ‘ Sürdürülebilir bir kalkınma bir kısım halkın fakirleşip bir başka kesim halkın zenginleşmesi ile ifade edilemez ’ cümlesinin bastırılarak söylendiğini bütün dünya dinledi. Ülkeme bakıyorum bir çok iş kolu kapanmakta, Tekstil yatırımları can çekişmekte, bir çok eczaneler iş bırakmakta , binlerce iş makinaları iş veya alıcı için parklarda beklemekte, bir başka deyişle bir kısım halk fakirleşmekte, başı turbanlı bir kısım Jeep le gezen halk yeni yeni ortaya çıkmakta. Yukarıda tarif edilen ‘Sürdürülebilirlik’ anlamına uymamakta. Burada ’ Başkalarına Verir Talkımı Kendi Yutar Salkımı ’ ATA sözünün geçerli olduğunu düşünmekteyim.
Eğitim bir insanın her evrede, her yaşta aldığı kazanımlar olduğuna inanmaktayım. Şu bir gerçektir, her insan kendi kaşığı kadar çorbayı içer, bu hayattan kabiliyetin kadar eğitim elde edersin. Bu konuda çok güzel bir başka ata sözü bulunmakta ‘ Hacı Hacı Olmaz Gitmekle Mekkeye , Dede Dede Olmaz Gitmekle Tekkeye ’.
Fakat öyle bir Ata Sözü varki hayran olduğum her zaman aklımın bir köşesinde hep durur, Mevlananın bir sözüdür sevdiğim ‘ Ya Olduğun Gibi Görün Yada Göründüğün Gibi Ol’ . Bu sözler hep Atam rahmetlilerin söyledikleri sözler ve her bir kelimesine hayran olurum. Birde yaşayan insanların söyledikleri bazı sözler bu ATA rahmetliler kadar insanı düşünmeye sevk etmekte. Geçenlerde bir bilen söyledi bayıldım şu söze ‘ Bu Günün Çamaşırını Dünkü Güneşte Kurutamassın’ diye bir sözüm geldi naklettim hem nalına hem mıhına.
Metin Atamer