Doğunun Denizi: Van Gölü Etrafında Bir Gezi / 2 Selçuklu Başkenti Ahlat

Tatvan’dan 40 kilometre sonra Ahlat’a varıyoruz. Van Gölü’nün kıyısında, Süphan ve Nemrut dağları arasında kurulmuş, Bitlis’e bağlı bir ilçe olan Ahlat, geçmişte Anadolu’nun Türkleşmesi sırasında hem askeri hem kültürel olarak önemli rol oynamıştır. 11. yüzyılda Selçuklular bölgeyi egemenliğine alıp, başkent yapmıştır. İlçe geçmişten günümüze, çevresindeki yerleşimlerle birlikte birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. İlçe islam dünyasında “Kubbet-ül islam” (yetiştirdikleri ilim, din, kültür ve sanat adamları, mutasavvıf ve zahitleriyle değerlendirilen şehirleri nitelemekte kullanılan bir ifade) olarak anılmaktadır. Ahlat, tarihi mezarlıklarıyla bilinen bir ilçedir. Son dönemde Cumhurbaşkanlığının ilçede, Van Gölü’nün kıyısına yaptırmaya başladığı sarayla gündeme gelmiştir.

Ahlat adına ilişkin çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Bizanslar Khlat, Ermeniler Hlat, Süryaniler Khlat, Araplar Halat, ve Hılat, İranlılar ve Türkler Ahlat olarak adlandırmışlardır. Geçmişte halkın Arapça, Farsça, Ermenice ve Türkçe konuştuğu yazılı kaynaklar tarafından belirtilmektedir. Ahlat “karışık” anlamına gelmektedir. Bölgede, çok çeşitli milletlerin bir arada yaşadığı için böyle söylendiği düşünülmektedir.

Gezilecek Yerler

Ahlat Müzesi

Müze ilk olarak 11971 yılında hizmete açılmıştır. 2014 yılında Ahlat Müze ve Karşılama merkezi adında yeni bir müze inşa edilmiştir. Bölgenin tek müzesidir. Müzedeki eserler; Arkeolojik, Kentsel Bellek, Fuaye ve Bahçe olmak üzere 4 farklı alanda sergilenmektedir. Arkeolojik Salonda, Kalkolitik Çağdan başlayarak, Erken Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı, Geç Tunç/Erken demir Çağı, Orta Demir Çağı (Urartu), Helenistik Dönem, Roma Dönemi, Doğu Roma Dönemi, Selçuklu Dönemi ve Osmanlı Dönemine ait eserler sergilenmektedir. Selçuk Mezarlığı ile yan yanadır.

SE 

Selçuklu Mezarlığı

İlçede bulunan birçok tarihi mezarlık içerisinde en büyük ve en önemli olanıdır. 210.000 metrekarelik alanı kaplayan mezarlık, kapladığı alan açısından, büyüklük açısından dünyada 3., ülkemizde ise ilk sırada yer almaktadır. Mezarlıkta çeşitli biçimlerde 8200 mezar taşı bulunmaktadır. Mezarlığın geçmişi 1000 yıl öncesine dayanmaktadır.2000 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası geçici Listesi’ne alınmıştır.

Emir Bayındır Kümbeti

Selçuklu Mezarlığı’nın yanında yer alan bu kümbet 1481 yılında vefat eden Bayındır Bey için yaptırılmıştır. Bayındır Bey, Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın torunu, Rüstem Bey’in oğludur. Mimari yapısı ile bölgede bulunan kümbetler arasında farklı bir görünüm sergilemektedir. İlçenin simgesidir.

Ayrıca ilçede Çifte Kümbet, Emir Ali Kümbeti, Çifte Kümbet,  Erzen Hatun Kümbeti, Hüseyin Timur-Esen tekim Kümbeti, Bugatay Aka-Şirin Hatun Kümbeti, Usta Şagirt Kümbeti, Keşiş Kümbeti, Hasan Padişah Kümbeti, Alimoğlu Hurşit Kümbeti, Mirza Bey Kümbeti bulunmaktadır.

Harabaşehir

İlçenin ilk yerleşim alanıdır. Yöre insanına göre, Ahlatlılar, Abbasiler, Emeviler, Selçuklular ve Osmanlılar’dan günümüze gelmiş eski bir yerleşim yeridir. Bu ören yerinin en ilginç bölümü ise, uzunluğu 60 metreyi bulan mağaradır. Ayrı bölümler halinde bulunan mağaraların bazıları konut, alt kısımları da ahır olarak kullanılmıştır.

Emir Bayındır Köprüsü

Köprü, Kaşdere ırmağının üzerinde yer almaktadır.  Akkoyunlu beylerinden Emir bayındır tarafından 13. yüzyılda inşa ettirilmiştir. Harabaşehir’in yanında yer almaktadır.

Ahlat Bastonu

İlçede taş işlemeciliği gibi ağaç işlemeciliği de önemli bir yer tutmaktadır. Halkın önemli uğraş alanlarından biri de bastonculuk geleneğidir. Ceviz, dut ve kiraz ağaclarına el marifetiyle yöresel desen oymak ve kemik işlenerek Selçuklu motifleri ile süslenmektedir.

Ahlat Sahil Kalesi

Kale kitabesine göre, Çaldıran Savaşı’ndan dönem Yavuz Sultan Selim, Van Gölü’nün kenarında Urartular’dan kalan kale yıkıntılarının üstüne yeni bir kale yapılmasını istemiştir. Kalenin duvarlarında, ilçede bulunan mezar taşları ve kervansaraylardan sökülen taşlar kullanılmıştır. Kale içindeki evlerin malzemesi de, Harabaşehir’den alınmıştır. Rivayete göre, kale yapılırken ilçe yıkılmıştır. Günümüzde kale kaderine terk edilmiş görünüm sergilemektedir.

Çifte Kümbet

Müze Girişi