Doğunun Denizi: Van Gölü Etrafında Bir Gezi/3-Adilcevaz/Erciş/Muradiye

“…ikili, diyordu bir ses, ikili olsun; ikişer ikişer yan yana getirdik sevdiğimiz adları: hasan ile hüseyin’i, üsküdar ile kadıköy’ü, nazım ile hikmet’i, harp ve sulh ile kelile ve dimne’yi, kızılırmak ve yeşilırmak’ı, oğlak ile yengeç’i, adilcevaz’daki usta ile stradivaryus’u, baston yapar bu usta; yaptığı bastonlar uğultulu ve serindir, ardıç kokulu ve ezgilidir değme kemanlar gibi; ve çök beğenilmiştir; ben o yıllarda…adilcevaz’ın nüfusu sekiz yüz doksan dörttür (kaymakamla birlikte); tanrıları bile yoktur, öyle yoksuldur ki insanlar; delikanlılar çakmaktaşıyla tıraş olur, yüksek tutun içer ermişler; bir mıknatıs tutkusundadır ufuk; uçurumlar tazeliğini yitirmemiştir; ferit ile tanyeri’ni; yakışıklı süphan ile gizemli ağrı’yı; dört mevsim ile 365 günü; karaköse’deki boynu karışık tulu atlarla bunların sessiz binicilerini; bohçacı adapazarı ile izlenimci bursa’yı; 1847 ile 1916’yi; zakkumun verdiği deli bal ile bati bağlarının lepiska bilgeliğini; muhacir nehirler ile kurumuş su kentlerini. konuşsun diyor…”

Cemal Süreyya

 “Kişne Kirazını ve Göç,Mevsim” şiirinden

ADİLCEVAZ

Ahlat’tan 25 kilometre sonra Adilcevaz’a varılmaktadır.

 İlçenin tarihi geçmişi M.Ö. 2000 yıllarda Urartulara kadar gitmektedir. Daha sonra Persler, Makedonyalılar, Araplar, Bizanslar, Selçuklular, Karakoyunlular, Osmanlılar gibi birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bir ara Ruslar tarafından işgal edilse de 1918 yılında özgürlüğüne kavuşmuştur. Van Gölü’ne en uzun kıyısı olan ilçe özelliğini taşımaktadır. Bölgede yaygın olarak ceviz üretimi yapılmaktadır. Ayrıca Van Gölü’nün her noktasında oldukça güzel görüntüler veren, Türkiye’nin ikinci yüksek dağı Süphan (4434 metre) ilçe sınırları içinde yer almaktadır.

Adilcevaz Sahil Kalesi

Adilcevaz- Ahlat yolu üzerinde, Van Gölü’nün kıyısında sarp kayalar üzerine inşa edilmiştir. Kulesi bulunan kalenin içinde cami, cephane mahzeni, su sarnıçları ve evler bulunduğu kaynaklardan anlaşılmaktadır.

Zal Paşa (Tuğrul Bey) Cami

Kalenin yakınında bulunmaktadır. 16. yüzyılda Zal Paşa tarafından yenilenmiştir. Caminin üzerinde on iki küçük kubbe yer almaktadır. İbadete açıktır.

Kef Kalesi

Kalenin geçmişi üç bin yıl öncesine dayanmaktadır. Urartulardan kalmıştır. İlçe merkezine 5 kilometre uzaklıktadır. Kalenin üç tarafı uçurumlarla çevrili olup ulaşımı bulunmamaktadır.

Aygır Gölü

İlçe merkezine 12 kilometre uzaklıkta ve Süphan Dağı’nın eteklerinde yer almaktadır. Deniz seviyesinden 1942 metre yüksekliğinde, 1,5 km2 genişliğinde ve 5 metre derinliğe sahiptir.

ERCİŞ

Adilcevaz’dan 66 kilometre sonra Erçiş’e ulaşılmaktadır.

İlçenin geçmişi Urartularla başlamaktadır. İlçe adını Arap kaynaklarında da adı Arciş olarak geçen Erciş’in Urartu Kralı Argişti'den geldiği bilinmektedir. Urartulardan sonra sırasıyla Medler, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Karakoyunlular ve Osmanlılar’a ev sahipliği yapmıştır.

Kadem Paşa Hatun Kümbeti

İlçe merkezinde bulunan kümbetin kitabesine göre, 1458 yılında Karakoyunlar’dan Cihan Şah zamanında Büyük Emir Rüstem Bey tarafından annesi Kadem Paşa Hatun adına inşa edilmiştir. Günümüze kadar sağlam gelmiştir.

Selçuklu Mezarlığı

İlçe merkezine 20 kilometre uzaklıkta bulunan Çelebibağı Mahallesi'nde bulunmaktadır. Tarihi mezarlık defineciler tarafından tahrip edilmektedir. Mezarlık, köy korucular tarafından 24 saat koruma altında tutulmaktadır.

Balık Bendi

 Erciş denildiği zaman ilk akla gelenlerden birisi de inci kefalidir. Van Gölü ve dünyadaki sınırlı sayıdaki yerde yaşayabilen bu balıklar, yumurtlama döneminde bir yolculuğa çıkar. Her yıl 15 Nisan-15 Temmuz'da yumurtalarını bırakmak için Van Gölü'nden tatlı sulara göç eden inci kefalinin, bu yolculuk sırasında önüne çıkan engelleri aşmak için verdiği mücadele görülmeye değerdir. Balıkların bu yolculuğunu izlemek için yurtiçi ve yurtdışında onbinlerce insan Erciş’e gelmektedir. .İnci Kefali yolculuğu Nisan ayı sonlarından Haziran ayı sonlarına kadar devam etmektedir. Balık Bendi, yaklaşık 25 yıldır inci kefali üreme göçünün sembolüdür. Her yıl İnci Kefali’nin adına ilçede "Uluslararası İnci Kefali Göçü Kültür ve Sanat Festivali" düzenlenmektedir.

MURADİYE

Erciş’ten 42 kilometre sonra Muradiye’ye ulaşılmaktadır.

 1914 tarihinde Kandahar ve Bargiri adındaki iki yerleşim birimi birleştirilerek Muradiye adını almıştır. 2 Nisan 1918 tarihinde Rus işgalinden kurtarılmıştır. 4 Temmuz 1987 tarihinde ilçeye bağlı Çaldıran köyü ilçe statüsü kazanarak Muradiye’den ayrılmıştır.

Muradiye (Bend-i Mahi) Şelalesi

İlçe merkezine 10 kilometre ve il merkezine 80 kilometre mesafedeki şelale, derin bir vadi içinde 20 metrelik bir yükseklikten düşmektedir. Şelale, Tendürek Dağı’ndan çıkan Bend-i Mahi Çayı’ın üzerinde bulunmaktadır. Asma köprüsü ve çevresindeki doğal güzelliği ile aynı zamanda bir piknik alanıdır. Şelale, yaz ve kış (kış aylarında buz tutmuş haliyle) fotoğrafçıların ilgisini çekmektedir. Adını Bağdat seferine çıkan Osmanlı Padişahı IV. Murat’tan almıştır.

Şeytan Köprüsü

İlçe merkezine 4 kilometre ve şelaleye 5 kilometre mesafede yer almaktadır. 19. yüzyılda inşa edilen köprü, 15.5 metre uzunluğunda, 3 metre genişliğinde ve 18 metre yüksekliğindedir. Bend-i Mahi Çayı’nın üzerinde inşa edilmiştir. Köprü çok dar inşa edildiğinden, insanların sık sık uçurumdan düşmesine sebep olmaktadır. Rivayete göre bir düğün alayının köprüden kanyona düşüp ölmesinden dolayı, bölge halkı arasında “Şeytan Köprüsü” adıyla anılmaya başlanmıştır. 

Yaşar Kemal Şelalesi

Şelale, ilçe merkezine 6 kilometre ve Şeytan Köprüsü’ne 2 kilometre uzaklıktadır. Her yıl Nisan ayında karların erimesiyle birlikte akmaya başlayan şelale, yaklaşık 3 ay süreyle 40 metre yükseklikten akmaktadır. Adını 2019 yılında Van Gölü Aktivistleri’nden almıştır. Şelalaye ait herhangi bir tabela bulunmamaktadır. Şeytan Köprüsü’nde köylülerden yol tarifi almak gerekir.

Saint Stefanos Kilisesi

İlçe merkezi 7 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. 17. yüzyılda inşa edilen Ermeni kilise zaman içinde defineciler tahrip edilmiştir. Etrafında herhangi bir koruma önlemi bulunmamaktadır.