DÜNYADA KONUŞULAN EN ESKİ LİSANLAR*…

İnsanlar sadece 50.000 yıl önce konuşma dilinin temelini geliştirdiler. Kazılarda bulunan insan çenesi fosilleri, ilk insanların muhtemelen sadece uzun “a” seslerini çıkardıklarını gösteriyor.  Bilginler, insanların yazmayı öğrendiğinden 6000 yıl önce "a" sesini çıkardıklarını saptadılar.

Bugün dünya genelinde konuşulan,  aralarında dünyanın en eski dillerinin  olduğu 7.000'den fazla yaşayan dil  bulunuyor.

Yazdıklarım, hayatta kalanlar… Sömürgeleştirmeye, savaşlara, kıtlığa ve küreselleşmeye rağmen, bugün hala bir şekilde veya biçimde kullanılıyorlar. Hatta bazıları gelişiyor da.

Ancak, 900'den fazla dil ölüyor. Nasıl öldüler? Onları Afrika gergedanı veya Java kaplanı öldürmedi.

Dünyanın en eski dilleri nasıl yok oldu?

Ölen ve artık konuşulmayan bazı diller şunlar:

Kıpti (Mısırlı Hıristiyanlardan)

Antik Yunan

İncil İbranice

Eski İskandinav

Pek çok nedenden dolayı öldüler. Roma imparatorluğu ülkeleri fethedip, çok güçlenince , yerel diller tamamen ortadan kaldırıldı, Latince hızla imparatorluk boyunca yayıldı ve birçok ulus için ortak dil haline geldi.

O kadar belirgindi ki sonunda Avrupa'daki Fransızca, İspanyolca ve Portekizce gibi Batı dillerini etkiledi.

O zamanlar ayin törenlerinde rahipler “Hoc est corpus!” - Latince "Bu İsa’nın bedeni!" dediklerinde okuma  yazma ve Latince bilmeyen köylüler "hokus pokus!" diye anladılar ve bugün ki hokkabazlık yapıldığında kullanılan terim haline geldi.

Dillerin yok olmasının bir başka nedeni de birçok uluslararası öğrenci gibi insanlar sayesindedir: iki dil bilenler…. Okulda, işte ve Netflix'i izlemek için İngilizce gibi başka bir dili kullandığımız için, anadillerimiz yavaş yavaş kullanılmaz hale gelmektedir.

Belirli bir dil izole edildiğinde veya çok az kullanıldığında, yok olma olasılığıyla karşı karşıyadır.

Dillerin ölümüne yol açan diğer faktörler şunlardır:

Bir dili korumak veya canlandırmak için yazılı kayıtların veya sözlü geleneklerin olmaması…

İnsanlar 1476'da ilk matbaayı bulduklarında, bu, dillerin konuşulma ve kelimelerin hecelenme şeklini değiştirdi. Daha fazla insan, özellikle de çocuklar yurt dışına taşındıkça, ana dilleri eski nesillere aktarılmadı.

Dikkatli olmazsak, dilbilimciler dillerin %90'ının gelecek yüzyıla kadar geçerliliğini yitireceğine inanıyor.

Aslında, her iki haftada bir dil kullanım dışı kalıyor:  Kuzey Avustralya, Orta Güney Amerika, Kuzey Amerika'nın yukarı Pasifik kıyı bölgesi, Doğu Sibirya ve Oklahoma ve güneybatı ABD gibi bölgeler en çok zarar gören yerlerdir.

Nedeni? Hepsinde azalan sayılarla farklı dilleri konuşan yerli halk vardı, yok oldu. Şimdi, yıllara göre sıraladığımız eski dillere bakalım:

1. Çin dili, dünyadaki en eski yazı dilidir.  6 bin yaşındadır.

2. Dünyanın en eski dillerinin birisi Sanskritçedir ve 4 bin yaşındadır.

3. Mısır dili, özellikle Eski Mısır dili, Kuzeydoğu Afrika'nın Nil Vadisi'nde ortaya çıkmıştır ve Sami dilleriyle bağlantıları vardır. 4 bin yaşındadır.

4. Sümerce, 3,200 yaşındadır hakkında yazılı kanıtların bulunduğu en eski dillerden biridir. Çivi yazısı ile yazılmıştır. Sümer halkının büyük katkısı olduğu bilinen çivi yazısı, alfabeden farklı bir yazı biçimidir. Kelimeleri hecelere ayırarak hecelemek için kile basılmış 600 ila 1.000 karakter kullanır.

Sümerce eski Mezopotamya'da (günümüz Irak'ı) konuşuluyordu, ancak bir düşüş yaşadı. Yapılan çalışmalara göre, yaşanan yoğun bir kuraklık, birçok insanla birlikte dili de öldürdü.

5. İbranice 3 bin yaşındadır, kökleri İncil zamanlarına dayanan eski bir Sami dilidir. Modern İbranice İsrail’in resmî dilidir.

6. Üç bin yıla yayılan Yunan dili, dünyanın en eski dillerinden biridir. Antik Yunanca, klasik çağda geliştirildi, matematikçiler, filozoflar ve oyun yazarları tarafından tercih edilen dil oldu. Daha sonra Modern Yunanca, 19. yüzyılda Yunanistan Krallığı'nın resmi dili haline geldi.

7. 3 bin yaşındaki Farsça, bir Hint-Avrupa dilidir. Dil İran kökenlidir ve hala orada resmi dildir. Farsça, Afganistan ve Tacikistan gibi komşu ülkelerde de konuşulmaktadır.

8. Tamilce 2300 yaşındadır, dünyanın en eski dillerinden biridir ve dilin kökenleri Hint Yarımadası'nın güney kısmına kadar uzanır.

9. İtalyanca, 2,100 yaşındadır. Bugün bildiğimiz şekliyle, Roma İmparatorluğu'nun gerilemesi sırasında sıradan insanlar tarafından konuşulan Latin dilinin günlük konuşma biçimi olan Vulgar Latince'den kaynaklanmıştır.

10. Korece, 2100 yaşındadır dünyadaki en eski 10 dil listemizin sonuncusudur. Dil bugün 75 milyondan fazla insan tarafından konuşulmaktadır - 48 milyonu Güney Kore'de ve 24 milyonu Kuzey Kore'de yaşamaktadır.

Korece benzersiz dil özelliklerine sahiptir ve izole edilmiş bir dil olan Korece dil ailesine aittir, yani bilinen herhangi bir yakın akrabası yoktur.

*Bu yazı, study international com’da 13 Haziran 2023’te yayınlandı. Orijinal başlığı ise: “The oldest languages in the world are more than 100,000 years old” idi.