Öğren kurtul!

Geçenlerde birkaç kez anlattığım yardım alma ve yardım verme konuları yeniden anlatmamı istediler. Önce kızdım, tersledim, zaman kaynatmaya baktıklarını, hepsini başarısız sayacağım söyledim ama kıyamadım gene de anlattım. 

Bana okulda yardım alma ve vermenin öğrenilebilen bir beceri olduğunu anlatmışlardı. Kolay olmasa da bu beceriyi geliştirmek için kullanılabilecek bazı ipuçlarını hala hatırlıyorum –

Tanılayıcı mı? Yardım, bir davranışı değerlendirici olmaktan ziyade tanılayıcı olmalıdır. 

Neye bakmalı? Yardım davranışı gösterenin kim olduğuna değil ne yaptığı bakmalıdır. "Son yarım saat içinde üç kişinin sözünü kestin," denilmesi belki insanın hoşuna gitmez ama o kişiye "Sen densizin birisin zaten," demekten çok daha fazla yardımcı olur.

Özel mi? Yardım genelleştirmelerden ziyade özel durumlara ilişkin olmalıdır. "Bir toplantıda çok konuştuğunuzu" öğrenmek "Sen hep zaten üstünlük kurmaya çalışırsın." denilmesinden daha faydalı olacaktır.

Önerilen yapılabilir mi? Yardım, alanın o konuda bir şeyler yapabileceği davranışa yönelik olmalıdır. Bireyin kontrol edemediği eksikliklerini hatırlatmak bireydeki hayal kırıklığını artırır ve bir kaç kez tekrarlanması halinde diyalog kesilir.

Karşı taraf yardım istiyor mu? Yardım, karşıdakine zorla kabul ettirilmez. En iyi yardım alanın yardıma ihtiyacı hissettiği veya yardım istediği ve karşısındaki kişinin sorularına cevap verebildiği zaman verilebilir. Demir tavında dövülür. Yardım elini uzatmanın zamanı doğru seçilmelidir. Genelde yardım yapılan davranışın hemen ertesinde verildiği zaman çok daha başarılı olmaktadır, ancak alanın başkalarının yardımını almaya ve dinlemeye hazır olması gereklidir. Yardımı bir kaç gün daha geciktirmek olayın küllenmesine neden olabilir.

Dekolte (açık ve seçik) iletişim! Yardım sırasındaki iletişim açık ve seçik olmalıdır. Bunun bir yolu, bir cümleyi yardım alanın ne şekilde anladığını göstermek üzere yeniden ifade etmesi yoluna başvurularak yardımı veren ile aynı şeyi algılamasını sağlamaktır.

Seni yakaladım… Yardım, suçlama aracı olarak, insanların birbirlerine karşılıklı yüklenmeleri veya suçlamaları için kullanılmamalıdır. “Nasıl” söylendiği “ne” söylediğinizden daha önemlidir.

Nedeni sorulmalı mı? Yardım verirken niçin sorusu sorulmaz. Yardım, bir davranış ve bu davranışa bireyin gösterdiği reaksiyon sınırları içinde kalmalıdır. Niçin sorusunu sormamak "amatör psikolog gibi davranmak yanılgısına" düşmemizi engeller.

Doğru ve zamanında verilen bir yardım insanın kendisini tanıması için çok etkili bir yol.