Çarpıtma

Süzgeçten geçirdikten bir adım ötede çarpıtma ve kaydetme işlemi yer alıyor. İnsanlar her bilgiyi hiç algılamadığı gibi kapsam alanına giren bazı bilgileri diğerlerine göre tercih ediyor, bazılarını kendilerine göre çarpıtıyor, farklı şekilde kayıt ediyor.  

İnsan çevredeki çok sayıdaki bilgi arasından bazılarını süzerek (filtre ederek) seçiyor. Ama bazı unsurlar süzmeyi etki altında tutuyor. Nesne, insan ve olayları ön plan ve arka plana yerleştiriyor birbirinden ayırıyor; örneğin arka planı daha koyu renk olan şeyler ön plandaymış görünümü vererek daha dikkat çekici oluyor. Benzer şeyleri, birbirine yakın duran nesne, insan ve olayları aynı gruba koyma eğilimi var, bunlara süreklilik kazandırılıp akılda kalacak en basit şekline indirgeniyor. 

Ben atmadım ki! 

Bir turist grubu Mısır’da Nil kıyısında dolaşırken bir kaç yaramaz nehrin kenarında güneşlenen timsaha taş atmaya başlar. Önce aldırış etmeyen timsah sonra irice bir taşı başına yiyince canı yanar. Kızan timsah grubun üstüne yürür. Başlar herkes kaçışmaya, kendilerini otobüse dar atarlar. Bir bakarlar ki gruptan adamın biri sakin bir şekilde ortalıkta dolaşıyor. Heyecanla bağırırlar - “Çabuk kaç, timsah geliyor!“

Adam istifini bozmadan cevaplar - “Niçin kaçayım, timsaha taş atan ben değilim ki!”

Algısal saptırmanın çeşitleri var – basmakalıba sokma, tek boyutta değerlendirme, kendinde mukim nitelikleri karşıya yansıtma, peygamberlik taslama bunlar arasında en çok başvurulanlar arasında yer alıyor.  

İnsan olumlu olsun olumsuz olsun bilgiyi ıskonto ediyor, işine gelen bir mantıkla geçiştiriyor.