Tanker faciasında kusuru olmayan kimse yok

LPG yüklü tankerin patlaması sonucu 16 kişinin yanarak ölmesiyle ilgili olarak iki bilirkişi tarafından hazırlanan raporda, “Eğitimsiz ve LPG konusunda bilinçsiz olmasından dolayı tanker sürücüsü ile sertifikası olmayan LPG tankerine kapasitesinin üzerinde dolum yapan, LPG tankını şaseye monte eden ve tank üretimini yapan firmalar kusurludur” denildi.

2 Minibüs, 1 midibüs ve 2 otomobil tamamen yandı

İncelemeyi yapan, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Gaziantep Şubesinde görevli makine mühendisleri Kerem Yelekçi ve Mustafa İnan'ın hazırladığı raporda, 6 Ağustos'ta 73 FA 069 plakalı LPG taşıyan tankerin patlaması sonucu 2 minibüs, 1 midibüs ve 2 otomobilin tamamen yandığı belirtildi.

Tanker, maksimum doldurma oranından daha fazla LPG ile doluydu

Kazanın meydana geldiği yerde yol çalışması olduğu, çalışmanın olduğu yere varmadan gerekli trafik uyarı ve ikaz levhalarının bulunduğunun görüldüğü ifade edilen rapora göre, incelemeler ve görgü tanıklarının ifadeleri doğrultusunda kaza tahminen şöyle gelişti: "35 metreküp kapasiteli, tankere maksimum yüzde 80 oranında yani 28 metreküp (15.68 kilo) LPG doldurulabilir. Görgü tanıklarının verdiği bilgilere göre tankerin üzerinden Başpınar mevkiinden geçerken beyaz gaz şeklinde LPG yükseldiği söylenmektedir. Bu da tankerin yukarıda belirtilen maksimum doldurma oranından daha fazla LPG ile doldurulduğu ve aşırı sıcağın etkisiyle iç basıncın arttığı ve fazla basıncın tankerin emniyet ventillerinden dışarı atıldığı anlamına gelmektedir. Dolum raporları incelendiğinde, tankerin 18.260 kilo LPG ile doldurulmuş olduğu (yaklaşık yüzde 93.1 oranında) tespit edilmiştir."

Boşalan LPG herhangi bir sürtünmeden veya motordan bir kıvılcım alarak ani yanma olayı meydana gelmiş

Kazanın meydana geldiği yerde iki durum söz konusu olabileceği belirtilen raporda, şoförün ani fren yapması, ani manevra yapmasının kazaya neden olmuş olabileceği ifade edildi.

Raporda, sağa ani kırılarak fren yapılan araçta sonraki olayın ise şu şekilde gerçekleştiğinin tahmin edildiği ifade edildi: "Tank şase üzerinden koparak (tank şaseye uygun olmayan ve yetersiz cıvatalar ile bağlanmış ve tank içerisinde olması gereken dalgakıranların olmaması nedeniyle sıvı LPG kütlesi tankın ön kısmına şiddetli bir basınç uygulamıştır) önce aracın kupasını yerinden koparmış ve kupanın yaklaşık 20-30 metre sürüklenmesine neden olmuştur. İlk olarak tankın ön kısmı yere vurarak yuvarlanmaya başlamıştır. Yuvarlanan ve yere vurma sırasında aldığı darbeden dolayı tankta meydana gelen hacim daralmasından sonra tankta ani basınç artışı meydana gelmiş, emniyet ventilleri yetersiz kalmış, boyuna olan kaynak dikişlerinden en zayıf olanı yırtılarak tankerdeki LPG aniden sıvı fazdan gaz fazına geçmiş ve tanktan boşalmıştır. Görgü tanıklarının ifadesine göre, önce bir kaza sesi duyulmuş, daha sonra da ani beyaz bulut görülmüştür. Daha sonra, boşalan LPG herhangi bir sürtünmeden veya motordan bir kıvılcım alarak ani yanma olayı meydana gelmiş ve bir alev topu gibi yaklaşık 600-700 metre çapında etrafa dağılmıştır. Tank patlamış ve ikiye ayrılmış, tankın ön kısmı yarılarak iki şeritli yolun ortasına, arkası ise yaklaşık 70-80 metre uzaklıkta karşı şeride fırlamıştır. Olayın meydana geliş tahminini yol, kupa, şase ve tank üzerindeki darbeler ve parçaların kaza sonrasındaki konumları da doğrulamaktadır.

LPG tankını üreten firma hatalı üretim yaptı

Raporda, kaza sonrasında LPG tankının üzerindeki etiketten Üretimi yapan firmanın kapasitenin 35 metreküp, dizayn basıncının 17.5 atü, test basıncının ise 35 atü olduğunun anlaşıldığı, tank etiketinde bilgileri bulunmayan yerli imalat 2 adet emniyet ventilinin bulunmadığı kaydedildi. LPG tan-kına imalat aşamasında yapılan kaynak dikişlerinin uygun olmadığı, tankın her bölmesinin tek parça olması yanı tek parçanın yuvarlatılarak tek kaynak dikişiyle birleştirilmesi gerekirken her bölmede ara sac parçaları atılarak kaynakla ekleme yapıldığı, ilk yırtılmanın da bu bölmede gerçekleştiğinin görüldüğü belirtildi.

Tank etiketinde hidrostatik test basıncının yazılmış olmasına rağmen test tarihi yazılmamış

Kaynak dikişlerinin radyografik filmlerinin çekilerek uygun olup olmadığının imalat aşamasında kontrol edilmesi gerektiği, üretici firma tarafından tank kaynak dikişlerine böyle bir radyografik film testlerinin uygulanmadığı, hatta böyle bir testin yapılması gerektiğinin dahi bilinmediğinin jandarma tutanaklarıyla kayıt altına alındığı ifade edildiği raporda, şöyle denildi: "Tanka en az 2 dalgakıran konularak hareket halindeki tanktaki sıvı LPG darbelerinin absorbe edilmesi gerekirken, parçalanan tankta da dalgakıran parçalarına veya izlerine rastlanamamıştır. Tankta kullanılan sac, emniyet ventili, hidrolik vana gibi malzemelerin uygun olduğu, ancak kaynak dikişlerinin uygun olmadığı, ayrıca dalgakıran gibi önemli bir emniyetin ise yapılmadığı ve tankta olmaması gerekli sac eklemelerinin yapıldığı görülmüştür. Ayrıca, tank etiketinde hidrostatik test basıncının yazılmış olmasına rağmen test tarihi yazılmamıştır. Üretimi biten tankın işletmeye alınmadan önce yapılması gerekli hidrostatik test raporlarına da ulaşılamamıştır. Tankın imalatının hatalı olmasının yanı sıra tankın şaseye bağlanması da uygun yapılmamıştır. Yetersiz sayıda cıvata kullanılmış ve cıvata malzemeleri uygun seçilmemiştir. Buna rağmen tankın şaseden koparak yuvarlanması durumunda bile patlamaması ve artan iç basıncı emniyet ventillerinin atması gerekirdi."

Sürücü, eğitimsiz ve LPG konusunda bilinçsizdi

Raporda, kazanın olmasında önemli bir etkenin de sürücü hatası olduğu, eğitimsiz ve LPG konusunda bilinçsiz olmasından dolayı tanker sürücüsü ile sertifikası olmayan LPG tankerine kapasitenin üzerinde dolum yapan, LPG tankını şaseye monte eden ve tank üretimini yapan firmaların kusurlu olduğu belirtildi.