Giriş. Bu yazının amacı, hangi yiyecek ağza tat, lezzet verir konusu değil, yemek yerken itina edilmesi gereken görüş,düşün ve ilkelere değinmektir.Her şeyden önce insan,ağız ve dişlerin sağlığı üzerinde hassasiyetle durmak zorundadır. Kişinin hayatını devam ettirebilmesi, doğru sağlıklı beslenmesi olmazsa olmaz bir gerçeğidir. Bu da, yenilen besinlerin hazım sistemine kolaylık sağlayacak, iyi bir çiğneme, uygun mikdarda ve hacımda, yani küçük lokmalar olarak gıda alımı gibi temel uygulamaya bağlıdır.
Hz. Muhammed bu konuda şöyle bir ölçü koymuştur. Yemede en sağlıklı alım, midenin üçte birini yemek, üçte birini su için ayırın, kalanı ise hava boşluğu için. Zira yenilen gıdaların ha- zım esnasında hacımsal genişlemesi söz konusudur. Böylelikle midede şişkinlikten kaçınmış oluruz. Son yıllarda daha sık rastladığımız aşırı şişmanların ortaya çıkışındaki büyük etmenle- rin biri de aşırı yemek, hızlı yemeye dayalı olduğunu düşünürüm. Doyma hissi - aşırı gıda..
Burada gözden kaçırılmaması gereken bir husus şu ki, her öğünde yemeğin yanında üçte bir
hacımdaki suyu, içeceği yemekle birlikte almak diye bir şey yoktur. Elbette arada su içme du-
rumu olabilir; bununla birlikte aynı öğünde eşit mikdarda su içilmez. Yukarıdaki öğreti genel
anlamdadır ve yemek öncesi alınacak bir bardak suyu on dakika kadar önce içmek belki gıda -
nın hazmında daha verimli olması için uygun olacaktır. Bilindiği gibi her yetişkin insanın sağ-
lıklı beslenmesinde günde en az birbuçuk, iki litre su içmesi gereklidir, şarttır...
Yemekte, hazım işleminin başlangıcı ağızdaki çiğneme ile ‘start alır’. Lokmalar ne kadar iyi çiğnenerek mideye giderse, mide ve barsakların görevi o kadar kolaylaşır. Bu konuda orta okulda okurken bir darbı mesel olarak Fransız dilindeki şu ifade aklımda kalmıştır: “ İl fo manje lantman, pur bien dijere modereman”. Yani yemek yavaş yenilmelidir ki, sindirme işlevi kolay ve sağlıklı olsun. [Fr. okunuşunu yazdım].
Gıda ağıza alınınca, ağız salgısında bulunan pityalin adı verilmiş olan bir enzim etkisiyle ön hazım işlevi başlamakta olduğunu biyologlar belirtir. Son derece, akılların almıyacağı, en bü- yük fizikçi,kimyacı, biyolog, en yüce doktor, en büyük mühendis, yoktan var eden yüce Yara tan’ın ince ince düşünülmüş ve entegre edilmiş (bütünleştirilmiş) böyle bir sistemi oldurma-
sı ancak O’nun kudreti dahilindedir, transandan (müteâl) olanın.
Yemek öncesinde, sonradan hasta olmamak için, başlamadan önce mutlak surette eller iyice yıkanmalıdır. Artı yemek sonrası da.. Temizlik esastır. Mikrop ve bakterilere karşı..
Yemekte lokmaları küçük tutmak, ağızdaki hareketin ve iyi çiğneyebilmenin kolaylığını ve
emniyetini sağlar. Şöyle ki boğaza, nefes borusuna bir parçanın kaçma olasılığını azaltır ve de yemek içinde çıkabilecek sert bir nesnenin dişlere verebileceği zararı önler. Bazen küçük bir-taş parçası, nadiren de olsa inci tanesi diş kırılmasına sebep olur. Bir diş hazine değeri.. Ne yiyip içersek içelim başlamadan önce inanan bir kul olarak mutlaka besmele ile başlanır. Artı yemek, sağ el ile yenir.A’ın emri ve sünnet-i seniyedir. Bir de sağlık açısından yüce resul
Su, vb. içerken, yerken asla ayakta olmasın, oturarak alınız buyurmuştur. Kuşkusuz he- kimlik de bunu onaylar.Tüm okurlarıma ve milletime sağlık, barış ve selamet dileklerimle Demek ki neymiş: “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir (bilim-teknoloji)” [Atatürk].
Ey güzel ülkemin halkı! Birbirimizi kırıp dökmekle bir yere varamayız. Maazallah dağılırız.
İlter Serim
RSS