Diyarbakır / Amed / Diyarbekir

YAYINLAMA: 14 Kasım 2022 / 15.56 | GÜNCELLEME: 14 Kasım 2022 / 15.56

VELİ YALÇIN

256 YAZI

Geçmişi çok eski tarihlere dayanan kadim bir şehir Diyarbakır. Tarihi boyunca Mezopotamya’nın en önemli şehirlerinden biri olmuş ve günümüzde de bu önemini korumaya devam etmektedir. Hakkında pek çok türkü söylenmiş ve şiir yazılmıştır. Doğal güzellikleri ve tarihi zenginliklerinin yanında duygusal olarak da insana hissettirdikleriyle şaşırtan bir şehirdir.

Diyarbakır’ın merkezi tarihi özellik taşıyan Suriçi bölgesidir. Şehrin merkezini oluşturan bölge turistik, ticari ve sosyal yaşamın kalbinin atmasını sağlamaktadır. Pek çok tarihi yapı burada bulunmaktadır. Son yıllarda yaşanan çatışmalardan sonra bölgede bulunan bütün evler yıkılmıştır.

Diyarbakır dendiğinde akla Çin Seddi’nden sonra en uzun olması nedeniyle bilinen surları ve içine bir küçük çocuğun sığabileceği karpuzu gelmektedir.

Geçmişi M.Ö. 700 yılına dayanan şehir birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Hurriler, Asurlar, Medler, Romalılar, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Selçuklular ve Osmanlılar gibi.

Diyarbakır’ın adı Kürtçe Amed, Zazaca Diyarbekir’dir.

Diyarbakır’da Gezilecek Yerler

Diyarbakır Surları

Çin Seddi’nden sonra dünyanın en büyük surları olan Diyarbakır Surları’nı görülmelidir. Diyarbakır Surları Unesco Dünya Kültür Mirası Listesi’ndedir. Surların bir kısmı restorasyon nedeniyle etrafı kapatılmıştır.

Ulu Cami

Sadece şehrin değil Türkiye’nin de en eski camilerindendir. Anadolu’daki ilk cami olma özelliğini taşımaktadır. Ayrıca El Cezeri’nin yaptığı güneş saati de burada bulunmaktadır.

Hasan Paşa Hanı

Sokullu Mehmet Paşa’nın oğlu Hasan Paşa tarafından 1572 ve 1575 yılları arasında yaptırılmıştır. Han, günümüzde bir sosyalleşme merkezi olarak kullanılmaktadır. Tarihi handa kahvaltı yapmak şehre gelenler için vazgeçilmez bir etkinliktir. Bir başka tarihi han da Sülüklü Han’dır. Ayrıca Deliler, Yeni ve Çifte hanlarda gezilmelidir.

İçkale

Diyarbakır Surları içinde bulunan ve şehrin ilk yerleşim yeri olan İçkale’de 12 Eylül dönemindeki işkenceleriyle ünlü Diyarbakır 5 No’lu Cezaevi, Arkeoloji Müzesi, Atatürk Müzesi ve Saint George Ermeni Kilisesi bulunmaktadır. Ayrıca İçkale’den Hevsel Bahçeleri’nin manzarası muhteşem görünüyor.

Dört Ayaklı Minare

Şehirde bulunan eski yapılardan en bilinenlerden birisidir. Bu yapı, Anadolu’da dört ayaklı olma özelliğine sahip tek minaredir. Diyarbakır Baro Başkanı ve barış aktivisti Av. Tahir Elçi, 28 Kasım 2015 tarihinde burada basın açıklaması yaptığı sırada uğradığı faili meçhul (!) silahlı saldırı sonucu öldürülmüştür.

Surp Giragos Ermeni Kilisesi

Uzun bir restorasyon döneminden sonra ziyarete açılan kilise, Ortadoğu’nun en büyük Ermeni kilisesi olma özelliğini taşımaktadır. Bu tarihi yapının bahçesinin kafe olarak kullanılması hoş olmamıştır.

Diyarbakır birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Ev sahipliğini yaptığı farklı kültürlerin din ve mezhebine ait tarihi yapıları, Ermeni kiliseleri, Müslüman camileri ve Süryani kiliseleri yan yana bulunmaktadır.

Ahmed Arif Edebiyat Müzesi

Şehirde doğmuş ve yaşamış olan Kürd şair Ahmed Arif adına düzenlenen müze 2011 yılında ziyarete açılmıştır. Müzede Arif'in kişisel eşyaları, el yazısıyla yazdığı şiirleri yer almaktadır. Müzeye komşu Cahit Sıtkı Tarancı ve Ziya Gökalp müzeleri de görülmelidir.

Hevsel Bahçeleri

Tarihi bir tarım alanı olan bölge, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer almaktadır. Hevsel Bahçeleri, aynı zamanda bir kuş cennetidir. Pek çok kuş türüne ev sahipliği yapan ve göç yollarında yer alan alanda farklı kuş türlerini görmek mümkündür.

Malabadi Köprüsü

Diyarbakır’a 100 ve Silvan ilçesine 23 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Artuklular döneminde, 1147 yılında inşa edilmiştir.. Yedi metre eninde ve 150 metre uzunluğunda bir köprüdür. Yüksekliği, su seviyesinden kilit taşına değin 19 metredir. Renkli taşlarla inşa edilmiş, onarımlarla günümüze kadar ulaşmıştır. Köprü adını Mervaniler’in kurucusu olan Bad’dan almış olabilir. Malabadi Kürtçe’de Bad’ın evi, mülkü anlamına gelmektedir.

Zerzevan Kalesi

Diyarbakır’ın Çınar ilçesi sınırları içinde yer almaktadır. Diyarbakır-Mardin karayolunun 45. kilometresinde, yoldan 124 metre yükseklikteki kayalık bir tepede bulunur. Kalede 2014 yılına başlayan kazılar sonucu 12 metre yüksekliğinde, bin 200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 22 metre yüksekliğinde gözetleme kulesi, kilise, saray, konut, kaya mezarları, hamamlar, tahıl ve silah depoları ile 54 su sarnıcı ortaya çıkarılmış

Roma İmparatorlu döneminde sınır garnizonu olarak kullanılmıştır. Diyarbakır'daki en önemli Doğu Roma eserlerinden kabul edilen kale, 2020'de UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde yer almaktadır.

Ayrıca Atatürk Köşkü ve Hevsel Bahçeleri yanındaki On Gözlü Köprüsü, Peynirciler Çarşısı, Kuyumcular Çarşısı ve Sipahi Pazarı şehrin yaşamını anlamak için görülmesi gereken yerlerdendir.

5 Nolu Cezaevi (1)