Midyat

YAYINLAMA: 23 Kasım 2022 / 16.00 | GÜNCELLEME: 23 Kasım 2022 / 16.00

VELİ YALÇIN

244 YAZI

Midyat, Asur İmparatorluğu döneminde “Mağaralar Kenti” anlamına gelen “Matiate” olarak bilinmektedir. Matiate kelimesinin Arami dilinde “vatanım” anlamına gelmektedir. Matiate kelimesi ilk olarak M.Ö. 884-858 yıllarında Asur kayıtlarında geçmektedir. İlk Hristiyanların da bu bölgede yaşadıkları ve manastırlarını buralarda inşa ettikleri kabul edilmektedir.

Midyat’ta Kürtler, Araplar ve Araplar birlikte yaşamaktadır. Din ve grupları ise Hristiyan dinine mensup Süryaniler, Ermeniler ve Keldaniler yaşamaktadır. Bölgede çok az olmakla birlikte Ezidiler yaşamaktadır. Bu nedenle Midyat’a “Diller ve Dinler Şehri” denilmektedir. Geçmişte doğru olan bu tanımlama günümüzde çok da doğru görünmüyor. Midyat önceleri Süryanilerin çoğunlukta olduğu bir yerleşim iken köylerin boşaltılması, Süryani ve Ezilerin ülke dışına çıkmak zorunda kalması ve nüfus değişimi sonucu ilçe Sünni-Müslüman yerleşimi olmuştur.

Süryaniler, geçmişi 5000 yıl öncesine dayanan Mezopotamya kültürüne ait bir toplumdur. Süryanilerin kökenine ilişkin farklı görüşler bulunmaktadır. Aramiler, Asurlar veya tüm eski Mezopotamya halklarına dayandığı gibi. Aslında Aramiler ve Asurlar aynı halktır. İnanç olarak Hristiyan’dır. Bu toplum Türkiye ve Suriye’de “Süryani” olarak bilinirken, İran ve Irak’ta “Asur” olarak adlandırılmaktadır.

Süryani adının kökeni hakkında kesin bilgi olmamakla birlikte birçok varsayım ileri sürülmektedir. Varsayımlar ortak özelliği; bu ismin Mezopotamya’daki bir şehir ya da bölgede hüküm sürmüş bir kralın adından kaynaklandığıdır.

Süryanilerin konuştuğu dil yeryüzünün en eski dillerinden olan Aramca (Süryanice)’dır. Alfabesinde 22 harf yer almakta ve Arapça gibi sağdan sola yazılmaktadır.

Midyat’ta Gezilecek Yerler

Mor Gabriel (Deyrul Umur) Manastırı

Midyat’a 23 kilometre mesafede bulunmaktadır. Süryanilerin ana yurdu olarak bilinen Tur Abdin platosunda yer almaktadır. Manastır, M.S. 397 yılında inşa edilmiş ancak yapıların çoğu 6. yüzyılda yapılmıştır. Süryani Cemaati’nin en ünlü ve en büyük yapılarından biridir. Manastır adını, dönemin Tur Abdin Metropoliti Mor Gabriel’den almıştır. Manastır, 2021 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ne alınmıştır.

Devlet Konuk Evi

Kaymakamlık tarafından satın alınmış ve konuk evi olarak düzenlenmiştir. Avlulu ve teraslı olarak inşa edilen bina zemin kat ile birlikte dört katlıdır. Midyat’ın simgesi durumdadır. Yapının dördüncü katındaki teras üzerine taşan balkon, dönemin başbakanı Adnan Menderes’in Midyatlılara konuşması için özel olarak yapılmıştır. Yapı film ve dizilerde mekan olarak kullanılmasıyla da bilinmektedir. Sıla, Hükümet Kadın, Berivan, Mem u Zin gibi.

Estel Han Kent Müzesi

İlçe merkezine 2 kilometre metre uzaklıkta bulunmaktadır. Belediye tarafından 2021 yılında aslına uygun olarak restore edilen yapı, bölge kültürüne ait eserlerin sergilendiği Kent Müzesi olarak hizmet vermektedir. Müze, avlu, kapalı mekan ve çeşitli odalardan oluşan mağaradan oluşmaktadır. Kapalı mekanın altında merdivenle inilen, insan eliyle geniş bir alanı kapsayacak biçimde oluşturulmuş birçok bölüme sahip mağara, bölgenin eski yaşamına ait kesitle sunmaktadır.

Midyat Mağaraları

İlçe merkezinde bulunmaktadır. Pagan inanca sahip Roma İmparatorluğu’nun baskılarından kaçan ilk Hristiyanların sığınma ve barınma amacıyla kullanmışlardır. Daha sonraki dönemlerden günümüze farklı amaçlarla kullanıldığı (soğuk hava müzesi, ahır gibi) bilinmektedir.

Midyat Mağaraları ilçenin sembolü haline gelmiştir. Yerli ve yabancıların her dönem ilgi odağı durumundadır.

Belediye Kültür Evi

Bölge mimarisine uygun olarak 1925 yılında inşa edilen bina, belediye tarafından restore edilerek kültür evi olarak düzenlenmiştir. Bölge kültürüne ait birçok eserin sergilendiği binada, Midyat evlerine özgü, örnek odalar düzenlenmiştir. Devlet Konuk Evi gibi yerli ve yabancı dizi, film, belgesel, televizyon programları ve klip çekimlerinin gözde yerlerindendir.

Midyat Evleri

Midyat evleri yaklaşık 100 yüzyıldan eski evlerdir. Rengarenk evler, geçmişten günümüze bütün orijinalliği ile gelmiştir.

Midyat Sokakları

Bölgeye özgü taşlardan yapılmış, taş evlerin bulunduğu sokaklarda çeşitli motiflerle süslenmiş evler ve abbaralar bulunmaktadır. 2020 yılında belediye tarafından “Midyat’ta tarih Yeniden Canlanıyor” proje kapsamında çalışma yapılmıştır.

Ayrıca birçok kilise, manastır, cami ve çarşıları görülmeyi, gümüş işlemesi telkari ve mutfağının lezzetleri ziyaretçilerini bekliyor.

Mor Gabriel Manastırı