Biberiye beynimize ne yapar?

           
Biliyorsunuz, halk hekimliği diye bir şey var. İngiltere’de halk hekimliğinde biberiye bitkisinin hafızaya iyi geldiği konuşulur. Bu konuda BBC kanalında Bana inanın! Ben doktorum isimli programda biberiye hakkında 15 Temmuz 2015 tarihinde çok güzel bir program yayınlandı. Biberiye ile yapılan deneyleri anlatan bu program, BBC’nin sayfasında da yayınlandı. Bu siteden, Dr. Cris van Tulleken’in yazdığı  aşağıda okuduklarınızı tercüme ettim. (Bana inanın! Ben doktorum programı, Dr. Cris van Tulleken; Dr. Gabriel Weston; Dr. Michael Mosley ve Dr. Saleyha Ahsan tarafından hazırlanmaktadır.)

            Bilimsel olarak birkaç çeşit hafıza vardır: Geçmişi hatırlayan hafıza, deneyimlerinizi ve okulda öğrendiklerinizi muhafaza eder. İçinde bulunduğunuz anı hatırlayan hafıza ise, dakika dakika çalışmalarınızı, yaptıklarınızı hatırlar. Bir de geleceği hatırlatan hafıza vardır, o da hatırlamanızı hatırlatır!

            Hatırlamamızı hatırlatan hafızamız çalışmayınca başımıza bir dolu olumsuz olay gelir: Hayati önemi olan kalp ilacınızı almayı unutursunuz örneğin. Ya da eşinizin geçmiş doğum günü için hediye almaya devam edersiniz. Ya da benim gibi, arkada cebinizde postaya atılmak üzere mektup taşırsınız, her gün posta kutusunun önünden defalarca geçmenize rağmen o mektupları atmak aklınıza gelmez ve mektuplar cebinizde yıpranır!

            Geçmişdeki hafızanızı kuvvetlendirmek için kart oyunları oynayabilir, lisan öğrenmeyi deneyebilirsiniz. Ama, size hatırlamanızı hatırlatan hafızanızı güçlendirmek için yapabileceğiniz fazla bir şey yoktur.

            İlacın yapabileceği etkiler çok sınırlıdır. Demans sırasında hafızayı güçlendiren çok etkin ilaçlar vardır. Ölçülebilir şekilde iyileşme sağlarlar ama ana klinik bulguları tartışmalıdır. Demans geçiren bir insanın üzerinde kesinlikle mucizevi etkileri yoktur. Veya herhangi bir insanın hafızasını artırıp iyileştiremezler.

            Newcastle’da Northumbria Üniversitesi’nde Prof. Mark Moss’u ziyarete giderken çok ümitliydim. Moss’un ekibi biberiye asıllı yağ esansını gelecek hafızamız konusunda faydalı olup olmadığını araştırıyorlar. Dürüst olmam gerekirse bu deneyin duygusal olduğunu söylemem gerekir.

            Biberiye bitkisinin hikayesi derin! Yüzlerce yıl önce Hamlet’deki Ofelya erkek kardeşi Laertes’e: Biberiye hatırlamak içindir, diyordu. Ancak bu sözlerin araştırma ile ilgisi yok. Babasının ölümünden sonra çıldırmıştı ve bu sahneden sonra da intihar etti.

            Biberiye, aromaterapide tedavinin açığa çıkması için kullanılır. Kısaca burada alternatif terapi örnekleri verebilirim. Bence çok müthiştir. Hepsinin birkaç yan etkileri vardır. Benim araştırmama göre eski medeniyetler bitkileri geleneksel olarak kokularından faydalanarak, kendinizi daha iyi hissetmeniz için kullanırdı. Bence aromaterapi etkili bir tedavi yöntemidir.

            Prof. Moss’un deneyi şöyleydi: Northumbria’da 60 gönüllü yaşlı denek, biberiye ve lavantanın etkileri üzerine teste tabi tutuldular. Bu denekleri biberiye veya lavanta serpilmiş odalara aldılar. Deneklere vitaminli bir su içirileceği söylendi. Kokuyu soranlara; “Sizden önceki gurup da bu odayı kullandı, koku o nedenle kaldı” dendi.

            Başlangıçta odanın çeşitli yerlerine çeşitli eşyalar gizlenmişti. –Testin sonunda o eşyaların yerlerini bilmeniz gerekir- Testin sonunda biberiye odasındaki denekler eşyaların yerlerini hatırlayabildiler. Lavantanın ise insanı uyutmak ve yatıştırmak için kullanılması gerektiği açığa çıktı.

            Şurası bir gerçek ki biberiye hafıza üzerinde etkindir. Çok güzel kokan çeşitleri vardır. Demans hastalığı tedavisinde kullanılır. İçerisindeki madde bir nevi sinir taşıyıcı olan acetilkolinenin yükselmesinde etkili olmaktadır.

            Bu bileşikler sinir taşıyıcıdaki kırılmayı enzim sayesinde engellemektedir. Şurası bir gerçektir ki beyine ilaç götürmenin en makul yolu ilacı buhar vasıtasıyla içe çekerek yapılır. Eğer bir ilacı yutarsanız karaciğerde emilir ve temizlenebilir, ama buharlaşma yolu ile ilaç alınırsa minicik moleküller kan akışından geçip, karaciğerde temizlenmeden beyine gidebilir.

            Araştırmayı yapan doktor heyeti kan örnekleri alarak kan tahlillerinde biberiye izlerine rastladılar.

            Bu tür bir deneyin sonuçları çok geniştir, ama bu bütün günlerinizi biberiye koklayarak ya da üzerine lavanta serpilmiş bir yastıkta uyumanızı gerektirmez. Biberiyenin içindeki esas yağların kimyası mütevazi bir şekilde hafıza ve beyin foksiyonlarını etkileyebilir.

            Şurası bir gerçektir ki etkisi ölçülebilen herhangi bir ilaç –geleneksel şekilde hazırlanan buğu ilacı olsa da- ölçülebilir bir yan tesire sahip olabilir. Beyinin biyokimyasıyla oynayıp, basit şeyler olmasını bekleyemezsiniz.

            Bu tür çalışmaların demans hastalığını tedavide kullanılmasının yanısıra başka faydaları da vardır; hastalıkları tedavide kullanılan alternatif tıp yöntemleri konusunda bilinen yanlış şeyleri düzeltmeye yardımcı olur.

            Geleneksel halk hekimliğinin hepsi şarlatanca değildir. Modern tıp, sofistike tedavi yöntemleriyle, bir çok yan etki bırakabilir ve insanları güçsüz hale getirebilir.

            Geleneksel halk hekimliğinin zırva olduğunu söylemek için yıllar harcadık. Ama ben insanların kendi tedavilerinde kendi benimseyecekleri sistemleri kullanarak daha iyi hissedeceklerine inanıyorum ki bu dediğimi de henüz ispatlayacak güçte değiliz.

Yazıyı tercüme ettiğim internet sitesi: http://www.bbc.com/news/magazine-33519453?SThisFB&fb_ref=Default

IX. Füsun Sayek Festivali başladı

            Dokuz seneden beri Arsuz’da yapılan Füsun Sayek Festivali bu sene de 1 -31 Ağustos tarihleri arasında yapılacak. Açılış 1 Ağustos Cumartesi gecesi İskender Sayek evinde Türk Sanat Müziği konseri ile yapıldı. Rahmetli Füsun Sayek’in sınıf arkadaşı, Göz doktoru Dr. Nazım Şuvağ tarafından seslendirilen popüler Türk Sanat Müziği şarkıları seyirciler tarafından büyük beğeni ile izlendi.

            IX. Füsun Sayek festiali programına: http://aylinsayek.wix.com/fusunsayek#!program/cihc

internet sitesinden ulaşmak mümkün.